Amfiteatr na Górze Świętej Anny – kamienny pomnik manii wielkości propagandzistów niemieckich

Amfiteatr na Górze Świętej Anny powstał na miejscu dawnego kamieniołomu. W hitlerowskich Niemczech wielki amfiteatr i mauzoleum zbudowane tuż nad krawędzią urwiska było elementem propagandy. Niemieckie mauzoleum zostało wysadzone w roku 1945 przez wojska sowieckie i na jego miejscu powstał polski Pomnik Czynu Powstańczego. Natomiast wielki skalny amfiteatr zaprojektowany na kilkadziesiąt tysięcy widzów  przetrwał trudne lata powojenne. Nie jest w dobrym stanie, ale przyciąga mnóstwo turystów.

Spis treści

• Góra Świętej Anny – dojazd i parking
• Mapa naszego szlaku (900 m)
• Niemieckie mauzoleum
• Skalny amfiteatr na Górze Świętej Anny
• Kamieniołom
• Pomnik Czynu Powstańczego
• Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas
• Internetowy przewodnik po Polsce

Góra Świętej Anny – dojazd i parking

Pod tą nazwą kryje  najwyższe wzniesienie grzbietu Chełma na Wyżynie Śląskiej o wysokości 408 m n.p.m. oraz wieś położona na stokach tego wzniesienia. Góra Świętej Anny znajduje się w odległości niecałych 40 km od Opola. W pobliżu przebiega autostrada A4.

Do amfiteatru najlepiej dojechać ulicą Dunikowskiego. W pobliżu Pomnika Czynu Powstańczego znajduje się bezpłatny parking. Tu dokładne współrzędne – 50.455278, 18.162604.

Mapa naszego szlaku (odległość 900 m)

Wokół amfiteatru robimy małą pętlę. Cała trasa ma dokładnie 893 i po drodze mamy okazję zobaczyć Pomnik Czynu Powstańczego, skalny amfiteatr i jedyny zachowany po dawnym kamieniołomie wapiennik. Cała wycieczka zajmuje około 1 godziny, wszystko ile czasu spędzacie na oglądaniu poszczególnych atrakcji.

Niemieckie mauzoleum

W roku 1934 hrabina von Francken-Sierstorpff przekazała ten teren NSDAP i wtedy pojawił się pomysł upamiętnienia Niemców poległych w walkach w roku 1921. Mauzoleum zaprojektowane przez Roberta Tischlera miało być przeciwwagą dla pobliskiego katolickiego sanktuarium i klasztoru. Budynek stanął blisko krawędzi urwiska, co w przyszłości okazało się dużym błędem i potrzebne były dodatkowe prace zabezpieczające przed osuwaniem się ścian. Mauzoleum miało kształt rotundy. Podobno architekt wzorował się na zamku cesarza Fryderyka II Castel del Monte, ale mieszkańcy z okolic widzieli w nim wieżyczkę czołgu. Ceglasta kopuła rotundy była pokryta mozaiką, na której znajdował się niemiecki orzeł oraz swastyka. Mozaikę rozświetlało światło z latarni na szczycie budowli.

W roku 1945 Armia Czerwona bez litości rozprawiła się z mauzoleum. Prochy pochowanych rozsypano na cmentarzu na Górze świętej Anny, a budynek wysadzono. Obecnie w jego miejscu znajduje się polski pomnik Czynu Powstańczego, ale o tym za chwilę.

Skalny amfiteatr na Górze Świętej Anny

Po schodach obok pomnika idziemy w dół na teren dawnego kamieniołomu. Jesteśmy w wielkim amfiteatrze. Rozmach i akustyka robią wrażenie. Obiekt zaprojektowano na siedem tysięcy miejsc siedzących i dwadzieścia tysięcy stojących w sektorach wyższych. Przestrzeń między sektorami oraz w przejściach i na koronie mogło zająć dalsze dwadzieścia tysięcy stojących osób. W sumie pełną pojemność szacowano na pięćdziesiąt tysięcy osób. Kamienne trybuny zbudowano z wapieni gogolińskich, które charakteryzują się występowaniem licznych skamieniałości. Jest też estrada, a w celu właściwego odwodnienia w ziemi powstał labirynt tuneli, w których mieszkają dzisiaj nietoperze. W roku 2016 zorganizowano tu duży festiwal rockowy. Miała to być impreza cykliczna, ale z powodu złego stanu technicznego  obiektu kolejne imprezy nie odbyły się. 

Kamieniołom

W miejscu dzisiejszego amfiteatru znajdował się kamieniołom o nazwie Kuhtal (Krowiok) w którym wydobywano wapienie, a obok stały wapienniki. Jeden z nich dotrwał do naszych czasów i dzisiaj możemy go podziwiać, choć tylko z zewnątrz. Kamieniołom  był połączony konną kolejką wąskotorową ze Zdzieszowicami. Była to tzw. rosbanka, a nazwa pochodziła od niemieckiego słowa Roßbahn. Po I wojnie zaprzestano wydobycia.

Pomnik Czynu Powstańczego

Okrążamy amfiteatr z drugiej strony i wspinamy się na górę pod polski pomnik, który zbudowano po II wojnie na miejscu niemieckiego mauzoleum. Budowa miała zakończyć się w roku 1948, ale ostatecznie trwała aż siedem lat. Projekt przechodził liczne zmiany, były problemy z materiałami i w zasadzie ciągle debatowano, kogo w zasadzie powinien upamiętniać pomnik. Pierwotnie miały być to pomnik powstańców śląskich, ale potem dołożono nawet braterstwo ludów pod przewodem ZSRR. Uroczyste otwarcie nastąpiło dopiero 19 czerwca 1955.

Ostatecznie zatwierdzona została nazwa Pomnik Czynu Powstańczego, a pomnik ma kształt czterech bloków granitowych o wymiarach 100 × 80 × 40 cm i wysokości 11 metrów. W środku postumentu jest rozległa sala, która nigdy nie została zagospodarowana. Na ścianach pojawiają się sceny w stylu klasycznego socrealizmu. W okresie Polski Ludowej pomnik i amfiteatr wykorzystywano do celów propagandowych. Od kilku lat amfiteatr i Pomnik Czynu Powstańczego są pod oficjalną opieką Wojska Polskiego. Po Westerplatte i warszawskim placu Piłsudskiego, kompleks pomnika i amfiteatru na Górze Świętej Anny jest trzecim miejscem w Polsce, które zostało objęte opieką wojska.

Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas

• Racibórz – co zobaczyć podczas jednodniowej wycieczki – atrakcje i zabytki w Raciborzu
• Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach – zwiedzanie, ceny, historia
• Nikiszowiec – co zobaczyć na robotniczym osiedlu w Katowicach

Internetowy przewodnik po Polsce

Zapraszamy do naszego Interaktywnego przewodnika po Polsce. Mapa ułatwi nawigację po naszych artykułach. Każde zaznaczone na mapie miejsce posiada aktywny link, który przeniesie was do obszernego artykułu. Fotki, historia, zabytki, legendy, godziny otwarcia muzeów, ceny biletów i wiele przydatnych wskazówek. Z mapą planowanie podróży po Polsce staje się proste. To prawie 200 opisanych dokładnie miejsc. W przypadku niektórych miast znajdziecie obszerny przewodnik. I oczywiście mnóstwo fotek, które uwielbiamy robić. Zapraszamy do podróży z nami. Mapa pozostanie zawsze jako pierwsza publikacja na naszej stronie. Będzie zawsze pod ręką. Zaglądajcie tu, ponieważ będziemy cały czas nasz przewodnik rozwijać i uaktualniać.