Kruszyniany – co zobaczyć w wiosce zamieszkałej od wieków przez polskich Tatarów

Kruszyniany – co zobaczyć w malowniczej wiosce położonej na końcu Polski tuż przy białoruskiej granicy. Zwiedzamy wielowyznaniowe i wielonarodowe Podlasie. Oglądamy najstarszy w Polsce meczet, spacerujemy po zabytkowym cmentarzu muzułmańskim, zaglądamy do jurty tatarskiej.

Spis treści

• Informacje praktyczne
• Kruszyniany – położenie, dojazd i parking
• Skąd Tatarzy w Polsce?
• Najstarszy w Polsce meczet tatarski
• Godziny otwarcia i ceny biletów
• Cmentarz muzułmański – Mizar
•  Muzułmańskie zwyczaje pogrzebowe
• Tatarska Jurta
• Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas
• Internetowy przewodnik po Polsce

Informacje praktyczne

• Zdecydowanie zwiedzanie polecamy zacząć od wizyty w meczecie, obowiązuje bilety wstepu (10 zł), przewodnik opowiada barwnie o historii wioski, polskich tatarach i zwyczajach muzułmańskich,
• zwiedzanie cmentarza muzułmańskiego jest bezpłatne,
• obowiązkowo zajrzyjcie do Tatarskiej Jurty,
• meczet i cmentarz przystosowany jest do zwiedzania przez osoby poruszające się na wózku inwalidzkim,
• przed meczet znajduje się darmowy parking.

Kruszyniany – położenie, dojazd i parking

Kruszyniany leżą w odległości 60 km od Białegostoku,  musimy jechać na wschód w stronę granicy białoruskiej. Do wyboru mamy dwie trasy:

• droga nr  676 przez Supraśl (gorąco polecamy zwiedzenie tego fascynującego miasta)
• droga nr 65 w stronę przejścia granicznego w Bobrownikach

Do Kruszynian można też dojechać komunikacją publiczną. Kursują tu autobusy PKS z Białegostoku i Sokółki. Przy meczecie znajduje się darmowy parking, pinezka z mapy Google z dokładną lokalizacją i współrzędne geograficzne – 53.178047, 23.813402 –

Skąd Tatarzy w Polsce?

W odpowiedzi na to pytanie udajemy się do XVII wieku, a dokładnie do 12 marca 1679, kiedy król Jan III Sobieski za walkę w obronie Polski nadał Tatarom między innymi Kruszyniany oraz pobliskie wsie Nietupa, Łużany i Poniatowicze. Muzułmanie walczyli po stronie Polski w wojnie z Turkami. W Kruszynianach zamieszkał płk Samuel Murza Krzeczowski, który uratował życie królowi w bitwie pod Parkanami.We wsi zgodnie ze sobą żyją rodziny muzułmańskie, katolickie i prawosławne. Mieszkańcy śmieją się, że u nich w wiosce jest najwięcej dni wolnych od pracy. Kiedyś mówiło się nawet na Kruszyniany „wieś triniedzielnaja”, co tłumaczy się trzyświąteczna, bo w piątek świętować zaczynali muzułmanie, w sobotę żydzi, a w niedzielę katolicy i prawosławni.

Najstarszy w Polsce meczet tatarski

Pierwsza wzmianka o świątyni muzułmańskiej pochodzi z 1782 roku. Wspomina o niej wizytator spisujący katolicką parafię w Kruszynianach.  Trudno dokładnie określić, z jakiego okresu pochodzi zachowany do dzisiaj obiekt. Najczęściej mówi się o XVIII wieku. W 1846 roku meczet został gruntownie wyremontowany, o czym świadczy wmurowana w fundament tablica. Liczne remonty prowadzone od połowy XIX wieku nie zmieniły jego bryły i materiału, z którego został wzniesiony. Podczas konserwacji wzmacniano fundamenty i wymieniano zniszczone grzybem lub porażone przez owady elementy konstrukcji, ścian, podłóg, szalunku. Część elementów świątyni została zastąpiona nowym materiałem z zachowaniem oryginalnej konstrukcji, podziałów, detali. Podczas II wojny światowej Niemcy umieścili tu szpital oraz zrabowali niezwykle cenne wyposażenie.

Godziny otwarcia i ceny biletów

Od maja do końca września meczet można zwiedzać w godzinach 09.00-19.00.  W pozostałych miesiącach, przed przyjazdem należy telefonicznie umówić się z przewodnikiem-administratorem meczetu ( tel. 502 543 871). Ceny biletów: 10 zł bilet normalny, 5 zł ulgowy. W cenie zwiedzania mamy krótką opowieść przewodnika o historii wioski i meczetu oraz o muzułmańskich  zwyczajach. Zapewniany, że usłyszycie bardzo ciekawe i ważne informacje. Przypominamy, że przed wejściem do meczetu należy zdjąć buty – jest to religijny nakaz, który muszą uszanować wszyscy.

Cmentarz muzułmański – Mizar

Cmentarz muzułmański w Kruszynianach założony został prawdopodobnie w drugiej połowie XVII wieku tuż po osiedleniu się Tatarów w Kruszynianach. Mizar otoczony jest kamiennym murem. Najstarsze nagrobki pochodzące z XVII i XVIII wieku stanowią nieociosane kamienie bez inskrypcji. Układ grobów i nagrobków jest nieregularny. Najstarszym zachowanym nagrobkiem jest nieociosany kamień z inskrypcją z 1769 roku. Najliczniejszą grupę w ilości ponad 300 stanowią nagrobki pochodzące z XIX wieku. Najstarsze mają formę nieociosanego kamienia z rytym napisem w języku polskim i arabskim. Po roku 1863 na kamieniach pojawia się cyrylica. Nagrobki z końca XIX i z 1. połowy XX wieku wzorowane są na pomnikach chrześcijańskich. Są to prostokątne płyty ze szlifowanego granitu lub marmuru pokryte stylizowanymi inskrypcjami arabskimi.

Muzułmańskie zwyczaje pogrzebowe

Życie doczesne według muzułmanina jest przemijającym darem od Allaha. Rola bliskich w momencie konania, śmierci i pogrzebu muzułmanina ma ogromne znaczenie. Tuż przed śmiercią powtarza się wyznanie wiary. Zaraz po śmierci ciało zmarłego układa się na prawym boku twarzą zwróconą w kierunku Mekki oraz przystępuje do rytualnego oczyszczenia i przygotowania do pochówku. Jeżeli zmarły miał jakiś dług – należy go uregulować. Po obmyciu ciało zmarłego owija się w całun.

Pogrzeb należy przeprowadzić w ciągu doby po zgonie. Po dokonanej ablucji następuje modlitwa zgodna z zaleceniami Koranu. Ciało zanosi się na cmentarz i składa się do grobowca w taki sposób, żeby twarz była zwrócona w kierunki Mekki. Nagrobki muzułmańskie są bardzo skromne, bez zbędnych dekoracji i kwiatów. Następnego dnia najbliżsi krewni zmarłego muszą rozdać jałmużnę i dopiero wtedy otrzymać od innych kondolencje.

 Tatarska Jurta

To dobre miejsce na nocleg, ale też warto zajrzeć do restauracji i spróbować tradycyjnej tatarskiej kuchni. Już same nazwy brzmią egzotycznie: pierekaczewniki, pieremiacze, trybuszoki, kibiny, cebulniki. Smakują jeszcze lepiej. Warto też obejrzeć specjalną wystawę i historii i kulturze Tatarów w Kruszynianach oraz obejrzeć prawdziwy namiot tatarski, czyli używaną od 3 tysięcy lat jurtę z pełnym wyposażeniem.

Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas

• Supraśl – co warto zobaczyć – najważniejsze zabytki i atrakcje
• Kraina Otwartych Okiennic – klimatyczne i kolorowe Podlasie, które zachwyci każdego turystę
• Ruiny kościoła św. Antoniego w Jałówce
• Dubicze Cerkiewne – błękitny cmentarz – mamy w Polsce swój kolorowy cmentarz
• Góra Grabarka – święta góra prawosławia – najbardziej magiczne miejsce na Podlasiu

Internetowy przewodnik po Polsce

Zapraszamy do naszego Interaktywnego przewodnika po Polsce. Mapa ułatwi nawigację po naszych artykułach. Każde zaznaczone na mapie miejsce posiada aktywny link, który przeniesie was do obszernego artykułu. Fotki, historia, zabytki, legendy, godziny otwarcia muzeów, ceny biletów i wiele przydatnych wskazówek. Z mapą planowanie podróży po Polsce staje się proste. To prawie 200 opisanych dokładnie miejsc. W przypadku niektórych miast znajdziecie obszerny przewodnik. I oczywiście mnóstwo fotek, które uwielbiamy robić. Zapraszamy do podróży z nami. Mapa pozostanie zawsze jako pierwsza publikacja na naszej stronie. Będzie zawsze pod ręką. Zaglądajcie tu, ponieważ będziemy cały czas nasz przewodnik rozwijać i uaktualniać.