Szamotuły – co zobaczyć – atrakcje i zabytki

Szamotuły zwiedzaliśmy na raty, ale dopiero wizyta na Ulicznym Festiwalu Osobliwości zmobilizowała nas do napisania kompleksowego artykułu o zabytkach i atrakcjach. Jeśli jesteście w Poznaniu kolejny raz i byliście już w Kórniku i Rogalinie, to polecamy wycieczkę do Szamotuł, by zobaczyć Zamek Górków i Wieżę Halszki. To dwa najważniejsze zabytki w Szamotułach, ale podpowiadamy, co jeszcze warto zobaczyć. Na wycieczkę do Szamotuł warto zarezerwować jedno przedpołudnie.

Spis treści (aktualizacja kwiecień 2025)

• Zamek Górków
• Baszta Halszki
• Godzina otwarcia muzeum i ceny biletów
• W parku zagraj w szachy
• Bazylika
• Klasztor
• UFO – czyli wyjątkowy festiwal uliczny
• Wiatrak w Mrowinie
• Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas
• Internetowy przewodnik po Polsce

Zamek Górków

Pierwszy zamek w Szamotułach został zbudowany w XIV wieku przez kasztelana nakielskiego Sędziwoja Świdwy. Historycy przypuszczają, że miał formę regularnego, czworobocznego założenia z domem zamkowym, a jego relikty tkwią w murach kościoła pod wezwaniem Świętego Krzyża. Zamek ten został w 1675 rozebrany, a w tym miejscu wybudowano kościół i klasztor. Z zamku zachowały się fragmenty płyty kamiennej, wkomponowane w bramę przykościelną. Nowy gotycki zamek powstał w północnej części miasta i składał się z budynku mieszkalnego i osobnej baszty. Całość otoczona była murem obronnym i fosą. W 1511 właścicielem zamku po ślubie z Katarzyną Szamotulską został Łukasz II Górka, który w 1518 przebudował zespół zamkowy w stylu renesansowym, a wieża zwana dziś Basztą Halszki została przebudowana na cele mieszkalne.

Kolejna modernizacja miała miejsce w 1552, kiedy właścicielem zamku był późniejszy wojewoda, Łukasz III Górka. Po śmierci wojewody zamek przechodził w ręce rodzin szlacheckich i stopniowo podupadał. W XIX wieku zamek był własnością Fryderyka Wilhelma IV Pruskiego, przyszłego króla i książąt Sachsen-Coburg-Gotha. W 1869 zrealizowano kapitalny remont, podczas którego usunięto część oryginalnych elementów. Rekonstrukcję w historycznym kształcie i z wykorzystaniem zachowanych gotyckich fragmentów przeprowadzono w latach 1976-1990 na podstawie szczegółowych badań. Obecnie w zamku znajduje się muzeum, w którym prezentuje się zabytkowe wnętrza, regionalne zbiory archeologiczne i etnograficzne oraz historię rodu Górków.

W muzeum znajduje się również całkiem spory zbiór ikon. Wiele z nich zostało zarekwirowanych przy próbie przemytu przez granicę.

Baszta Halszki

Gotycka wieża obronna znana jest jako Baszta Halszki. Tak nazywano księżniczkę Elżbietę Ostrogską. Była to wnuczka króla Zygmunta Starego, która słynęła z niesamowitej urody. Niestety nie miała szczęścia, nie chciała zgodzić się na zaaranżowane małżeństwo z Łukaszem III Górką i dlatego została uwięziona w wieży, Biedaczka w zamknięciu żyła 14 lat. Popadała w szaleństwo i zmarła krótko po śmierci męża, który ją zamknął w wieży. Mieszkańcy twierdzą, że jej duch nawiedza w nocy wieżę.

Godzina otwarcia muzeum i ceny biletów

Muzeum – Zamek Górków, ulica Wroniecka 30. Godziny otwarcia: w okresie maj-wrzesień od wtorku do sobory w godzinach 09.00-16.00, w niedzielę i święta w godzinach 10.00-17.00. W okresie październik-kwiecień od wtorku do sobory w godzinach 09.00-16.00, w niedzielę i święta w godzinach 10.00-16.00. W poniedziałki muzeum jest nieczynne. Ceny biletów: wszystkie obiekty bilet normalny 20 zł, ulgowy 15 zł, zamek 8zł/5 zł, Baszta Halszki 8 zł/5 zł, Oficyna zachodnia 8 zł/5 zł, Spichlerz 8 zł/5 zł.

W parku zagraj w szachy

W parku obok zamku znaleźliśmy olbrzymie szachy. Próbowaliśmy podszkolić Maksa i tłumaczyliśmy, jak wędrują po szachownicy konkretne figury. On miał jednak swoją koncepcję. Napracował się trochę.

Bazylika

Pełna nazwa brzmi – Bazylika kolegiacka pod wezwaniem Matki Bożej Pocieszenia i św. Stanisława Biskupa. To najstarszy zabytek w Szamotułach i jeden z najcenniejszych obiektów architektury gotyckiej w Wielkopolsce. Budowa trwała w latach 1423–143. Od 1423 r. przy kościele funkcjonowała prepozytura i Kolegium ośmiu kapłanów – mansjonarzy. W 1542 roku biskup Sebastian Branicki powołał kapitułę kolegiacką, a kościołowi nadał godność kolegiaty. Kościół został rozbudowany w XVI wieku. W czasie reformacji kolegiatę należała od 1569 roku do luteran, a od 1573 roku do braci czeskich. Od 1594 roku kościół wrócił we władanie katolików. W 1666 roku w kościele umieszczono obraz Matki Bożej Pocieszenia.

Klasztor

Pierwszy zamek w Szamotułach powstał około 1400 roku. Znajdował się na południe od rynku. Kiedy na południu powstał Zamek Górków, ten pierwszy powoli zaczął podupadać. W wieku XVI była to już ruina niedająca się do zamieszkania. Teren z budynkami dostał zakon franciszkanów. Zamek rozebrano i powstał tu Kościół pd. Św. Krzyża i klasztor. W nowych budynkach zachowały się pozostałości po zamku. Kiedy w 1839 zlikwidowano zakon, kościół stał się kościołem parafialnym. W budynku klasztornym przez kilka lat były magazyny, później koszary wojskowe. Po wojnie budynek zaadaptowano na cele mieszkaniowe.

UFO – czyli wyjątkowy festiwal uliczny

To festiwal wyjątkowy. Odbywa się co roku tuż przed wakacjami. Wspominamy o tym, bo to okres, kiedy ulice oraz place zaroją się od wszelkiego rodzaju mimów, grajków, sztukmistrzów, cyrkowców, aktorów. Pewnie wśród nich znajdziecie wielu dziwolągów, ale pamiętajcie, oni występują dla was, to naprawdę ciężki kawałek chleba. Wrzućcie im czasem grosik do puszki. Festiwal w Szamotułach przyciąga artystów z całego świata. Choćby dla ich pokazów warto tu przyjechać. Tym razem przygotowaliśmy dla was krótki film.

Wiatrak w Mrowinie

W drodze powrotnej z Szamotuł zatrzymaliśmy się we wsi Mrowino. Kawałek od drogi głównej, schowany za budynkami stoi stary wiatrak. Dzisiaj to już ruina. Wiatrak ma 160 lat. Kilka lat temu zawalił się podczas silnej wichury. Interweniowali strażacy, ale oprócz zabezpieczenia terenu nie mogli nic więcej zrobić. Zabytek jest w rękach prywatnych. Właściciel najwyraźniej czeka, aby odzyskać działkę. Wiatrak podobno nie jest wpisany do rejestru zabytków. Fotki niby ładne i klimatyczne, ale tak naprawdę widok smutny.

Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas

• Kościół w Słopanowie – drewniana świątynia z XVII wieku z fascynującymi malowidłami
• Pałac w Objezierzu, czyli podróż śladami “Pana Tadeusza”
• Cichy Memoriał w Puszczy Noteckiej
• Pałac w Napachaniu – efektowna rezydencja Rudolfa Griebla

Internetowy przewodnik po Polsce

Zapraszamy do naszego Interaktywnego przewodnika po Polsce. Mapa ułatwi nawigację po naszych artykułach. Każde zaznaczone na mapie miejsce posiada aktywny link, który przeniesie was do obszernego artykułu. Fotki, historia, zabytki, legendy, godziny otwarcia muzeów, ceny biletów i wiele przydatnych wskazówek. Z mapą planowanie podróży po Polsce staje się proste. To ponad 400 opisanych dokładnie miejsc. W przypadku niektórych miast znajdziecie obszerny przewodnik. I oczywiście mnóstwo fotek, które uwielbiamy robić. Zapraszamy do podróży z nami. Mapa pozostanie zawsze jako pierwsza publikacja na naszej stronie. Będzie zawsze pod ręką. Zaglądajcie tu, ponieważ będziemy cały czas nasz przewodnik rozwijać i uaktualniać.