Opactwo cystersów w Lądzie to jeden z najstarszych klasztorów na ziemiach polskich

Opactwo cystersów w Lądzie to zabytkowy zespół klasztorny położony w województwie wielkopolskim, w powiecie słupeckim. Jest to dawny klasztor cystersów, a obecnie placówka salezjanów i Wyższe Seminarium Duchowne Towarzystwa Salezjańskiego. Ten wyjątkowy zabytek położony jest na  Szlaku Cysterskim i udostępniony jest do zwiedzania.

Spis treści

• Trochę o historii miejscowości
• Dojazd i parking
• Zasady zwiedzania
• Historia klasztoru
• Bunt niemieckich zakonników
• Zmierzch najstarszego opactwa cystersów w Polsce
• Zwiedzamy klasztor
• Kościół klasztorny
• Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas
• Internetowy przewodnik po Polsce

Trochę o historii miejscowości

Ląd to wieś położona w województwie wielkopolskim, w gminie Lądek nad rzeką Wartą. Pierwsza pisemna wzmianka o Lądzie pochodzi z 1136 roku. Od VIII do XIII wieku był tu gród strzegący przeprawy przez Wartę i kontrolujący szlak handlowy. Miejscowość pod nazwą Lande wymieniona jest w łacińskich dokumentach z 1282 wydanym w Dłusku i w 1283 opublikowanym w Gnieźnie sygnowanych przez króla polskiego Przemysła II. Co roku w miejscowości odbywa się Festiwal Kultury Słowiańskiej i Cysterskiej.

Dojazd i parking

Dojazd do Lądu jest bardzo dobry. Tuż obok wsi znajduje się zjazd z autostrady A2. Dojazd autostradą od strony Poznania jest bezpłatny. Miejscowość położona jest w odległości 80 km od Poznania i 32 km od Konina. Przed klasztorem znajduje się duży darmowy parking. Dla ułatwienia nawigacji publikujemy pinezkę z mapy Google z dokładną lokalizacją klasztoru.

Zasady zwiedzania

Klasztor i kościół udostępniony jest dla turystów. Zwiedzanie odbywa się wyłącznie w grupach z przewodnikiem. Dostępne terminy: od poniedziałku do piątku o godzinie 09.00, 10.30, 12.00, 14.00 i 16.30, w sobotę o godzinie 10.00, 12.00, 14.00, 16.00, w niedzielę i święta o godzinie 10.30, 13.30 i 15.00. Ceny biletów – opłata za zwiedzanie z przewodnikiem jest umowna, turyści sami decydują jaką kwotę wrzucą do klasztornej skarbonki.

Historia klasztoru

Klasztor cystersów w Lądzie nad Wartą został założony w roku 1145, zapewne jako folwark klasztoru w Łeknie. Klasztor stał się samodzielną placówką od około 1175. Po 1193 staraniem księcia Mieszka Starego zasiedlony został przez mnichów z Altenbergu koło Kolonii i aż do XVI w. zakonnicy rekrutowali się z Nadrenii. Około 1300 r. opactwo posiadało 30 wsi, w tym dobra kłodawskie na Pomorzu z ośrodkiem w Godziszewie.

W XIV w. klasztor był odwiedzany przez władców polskich, utrzymywał bliskie kontakty z wielkorządcami duchownymi i świeckimi. W 1331 dobra klasztorne spustoszyli Krzyżacy. Na procesie polsko-krzyżackim cystersi z Lądu świadczą na rzecz Polski. Podczas buntu Maćka Borkowica w 1352 przeciwko władzy centralnej króla Kazimierza Wielkiego Ląd staje się ośrodkiem skupiającym wielkopolskie rycerstwo sprzyjające polityce króla, ze starostą generalnym Wierzbiętą z Paniewic na czele. W roku 1500 opactwo posiadało ponad 52 wsie i 3 miasteczka, w tym Zagórów.

Bunt niemieckich zakonników

W 1511 ustawa sejmowa umożliwiła wstęp do klasztoru Polakom, a od 1538 opatem mógł być tylko Polak szlacheckiego pochodzenia. Nie godząc się z wyborem na opata Polaka Jana Wysockiego, cystersi niemieccy opuścili opactwo, udając się do Henrykowa na Śląsku, co przyczyniło się tam do odrodzenia życia zakonnego nadwątlonego wpływami reformacji. Od tego czasu dobrami lądzkimi zarządzali opaci polskiego pochodzenia wybierani przez konwent. W 1651 roku opat Jan Zapolski zainicjował barokową przebudowę kościoła. W latach 1697-1750 opatem był Antoni Mikołaj Łukomski, mecenas nauki i sztuki, filozof, jego 50. letnie rządy to szczytowy okres rozwoju klasztoru i opactwa.

Zmierzch najstarszego opactwa cystersów w Polsce

W 1745 r. Ląd, uważany powszechnie za najstarsze opactwo cysterskie w Rzeczypospolitej, świętował uroczyście 600-lecie swojej fundacji i istnienia. Schyłek XVIII wieku przyniósł niestety zmierzch świetności opactwa. Wiele dóbr sprzedano, a pod zaborem pruskim 1796 rząd skonfiskował większość posiadłości w zamian za wypłatę rocznego uposażenia w gotówce. Całkowita likwidacja klasztoru nastąpiła pod zaborem rosyjskim w roku 1819. W roku 1822 dobra pocysterskie nabył hrabia Wacław Gutakowski, którego staraniem zabudowania otrzymali 1850 kapucyni z Warszawy, przeprowadzając gruntowną restaurację zabudowań i wyposażenia kościoła i klasztoru. Od 1921 kościół i klasztor jest własnością salezjanów i siedzibą seminarium duchownego Towarzystwa Salezjańskiego.

Zwiedzamy klasztor

Klasztor przylegający od południa do kościoła powstał po 1350 roku i ma kształt czworoboku z wewnętrznym wirydarzem. Jego barokowa przebudowa według projektu Ferrariego z XVIII wieku nie objęła wszystkich elementów i pomieszczeń. Zachowały się gotyckie krużganki z unikatową serią barokowych olejnych obrazów, ukazujących dzieje cystersów.  Sień wschodnia jest również ozdobiona scenami z dziejów opactwa. Są jeszcze gotyckie piwnice, ale tam niestety nie schodzimy. Dużą wartość ma średniowieczny kapitularz z roku 1360. Najcenniejszym pomieszczeniem klasztoru jest oratorium św. Jakuba Apostoła ozdobione gotycką polichromią przez cysterskiego malarza pochodzącego z Kolonii.

Kościół klasztorny

Pierwotny romański kościół pw. NMP i św. Mikołaja został rozebrany około połowy XVII wieku. Obecny barokowy składa się z dwóch stylistycznie różnych części. Wschodnia partia jest zbudowana według projektu Józefa Szymona Bellottiego w wieku XVII. Znakomitym dziełem późnomanierystycznej snycerki są stalle z malarską dekoracją przedstawiającą świętych cysterskich. Natomiast  zachodnią część kościoła zaprojektował w latach 30. XVIII wieku Pompeo Ferrari, który w prostokąt zewnętrznych ścian wpisał centralną nawę, złożoną z trzech przenikających się elips. Ogromna, rozpięta na 8 gurtach, 38-metrowa czasza kopuły wsparta jest na wysokich arkadach. W sumie to nad naszymi głowami rozgrywa się najciekawszy spektakl kształtów i malowideł.

Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas

• Zameczek myśliwski w Bugaju – neogotycki pałac z XIX wieku położony w Wielkopolsce
• Jezioro Turkusowe w Koninie
• Turek i dzieło Józefa Mehoffera
• Młyn nad Lutynią

Internetowy przewodnik po Polsce

Zapraszamy do naszego Interaktywnego przewodnika po Polsce. Mapa ułatwi nawigację po naszych artykułach. Każde zaznaczone na mapie miejsce posiada aktywny link, który przeniesie was do obszernego artykułu. Fotki, historia, zabytki, legendy, godziny otwarcia muzeów, ceny biletów i wiele przydatnych wskazówek. Z mapą planowanie podróży po Polsce staje się proste. To ponad 400 opisanych dokładnie miejsc. W przypadku niektórych miast znajdziecie obszerny przewodnik. I oczywiście mnóstwo fotek, które uwielbiamy robić. Zapraszamy do podróży z nami. Mapa pozostanie zawsze jako pierwsza publikacja na naszej stronie. Będzie zawsze pod ręką. Zaglądajcie tu, ponieważ będziemy cały czas nasz przewodnik rozwijać i uaktualniać.