Gjirokastra – co zobaczyć – 15 miejsc, które warto zwiedzić

13 sierpnia 2025 Grafy w podróży

Gjirokastra to był dla nas punkt obowiązkowy wycieczki objazdowej po Albanii. Jesteśmy zdziwieni, że dotarliśmy tu dopiero podczas drugiej eskapady. Oczekiwanie wcale nie ostudziło naszych emocji – Gjirokastra bardzo nam się podobała, a poznawanie jej zajęło dwa dni. Można to ogarnąć w jeden, ale po co psuć sobie zabawę i jeszcze ten upał! Miasto zwiedzaliśmy podczas okropnych upałów. Nie było łatwo, tym bardziej że Gjirokastra nazywana jest „Miastem Tysiąca Schodów” lub „Miastem Kamienia”. W pełnym słońcu te schody i droga pod górkę dały nam popalić. Gjirokastra słynie z architektury z czasów osmańskich i bliźniaczo zachowanym kamiennym domom z XVII–XIX wieku.

Spis treści

Dojazd samochodem i parking
Dojazd komunikacją publiczną
Historia Gjirokastry – od iliryjskiej osady po miasto UNESCO
Zamek na wzgórzu nad miastem
Dom Skënduli – perła osmańskiej architektury mieszkalnej zwanej kullë
Stary Bazar
Schron przeciwatomowy z czasów zimnej wojny
Muzeum Etnograficzne
Meczet Bazarowy
Tunel Nostalgia
Polecane i sprawdzone noclegi w Gjirokastra
Inne ciekawe miejsca w Albanii opisane przez nas

Dojazd samochodem i parking

Niestety jest to najlepszy sposób na poznanie zabytków, historii i ciekawych miejsc w Albanii. Zwiedzanie Gjirokastry warto zaplanować podczas pobytu w popularnej Sarandzie. Z tego miasta do celu mamy około 60 km, ale pojedziemy ponad godzinę. Z Tirany jest znacznie dalej, bo aż 230 km. W sezonie może być mały problem ze znalezieniem darmowego parkingu. Ale warto próbować. My zawsze kierowaliśmy się na duży płatny, podziemny parking przy historycznym centrum miasta i za każdym razem udawało się na ostatniej prostej znaleźć wolne miejsce.

Uwaga – tuż przed wjazdem na podziemny parking znajduje się przystanek autobusowy z dużym placem. Niestety jest to tylko parking dla autobusów, ale oznaczenia są słabe i wielu turystów wpada w pułapkę i naraża się na mandat. Dla ułatwienia nawigacji publikujemy pinezkę z mapy Google z dokładną lokalizacją płatnego parkingu.

Dojazd komunikacją publiczną

Wyjątkowo nie jest to zadanie trudne. W sezonie turystycznym z Sarandy kursuje bardzo dużo busów. Podawanie rozkładu jazdy mija się z celem, ponieważ godziny odjazdów bardzo różnią się w zależności od sezonu. Dobrym pomysłem jest skorzystanie ze zorganizowanych wycieczek do Gjirokastra. Poniżej podajemy kilka najciekawszych ofert w najlepszej cenie.

Historia Gjirokastry – od iliryjskiej osady po miasto UNESCO

Krótka historia Gjirokastry dobrze wprowadza w klimat i plan zwiedzania. Można ją podzielić na kilka odrębnych okresów.

Czasy starożytne. Tereny dzisiejszej Gjirokastry były zamieszkane już w epoce brązu przez plemiona iliryjskie, które pozostawiły po sobie ślady w postaci ceramiki i umocnień. Potwierdzają to prowadzone tu badania archeologiczne. Pierwsza osada zlokalizowana była na wzgórzu ( IV–III w. p.n.e.).
Średniowiecze. W VII wieku tereny te znalazły się pod kontrolą Bizancjum, a miasto nazywało się Argyrokastro (w języku Grackim oznacza to „Srebrny Zamek”). Legenda głosi, że nazwa pochodzi od arystokratki Argjiro, która w czasach oblężenia miała rzucić się wraz z dzieckiem z murów, by uniknąć niewoli. Zwiedzając zamek zobaczymy nawet miejsce, gdzie miało dojść do tych tragicznych wydarzeń.
Epoka osmańska i szybki rozwój miasta. W roku 1417 Gjirokastra została zdobyta przez Osmanów. To wtedy nabrała kształtu, który widzimy i podziwiamy dziś: powstały się kamienne domy wieżowe (kullë), bazar, meczety i łaźnie. W XVIII–XIX wieku miasto stało się jednym z najważniejszych centrów południowej Albanii. Szczególną rolę odegrał Ali Pasza z Tepeleny – władca znany z ambicji i bogactwa – który wzmocnił zamek, rozbudował system obronny i uczynił Gjirokastrę kluczowym punktem strategicznym. Ta postać historyczna towarzyszy nam przez podróż po regionie. Wiele mostów i akweduktów nosi jego imię.
Wiek XIX. Pod koniec XIX wieku Gjirokastra była miastem wieloetnicznym – mieszkali tu Albańczycy, Grecy, Turcy, Żydzi i Włosi. W 1908 roku powstała tu pierwsza szkoła albańska, co miało ogromne znaczenie w ruchu odrodzenia narodowego (Rilindja Kombëtare).
Trudny okre komunizmu. Po I wojnie światowej Gjirokastra znalazła się w granicach niepodległej Albanii, choć często dochodziło do konfliktów z Grecją. To rodzinne miasto komunistycznego dyktatora – Envera Hodży. W czasie jego rządów miasto stało się symbolem rewolucji kulturalnej. Szybko się rozwijało, ale jednocześnie zniszczono wiele obiektów religijnych.
Czasy współczesne. Po upadku komunizmu Gjirokastra jak cała Albania przeszła trudny okres gospodarczy. Jednak od lat 90. XX wieku rozpoczęto starania o ochronę zabytkowej architektury. W roku 2005 miasto zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako „rzadki przykład dobrze zachowanego miasta osmańskiego na Bałkanach, z unikalną zabudową mieszkalną i miejskim układem przestrzennym”.

Zamek na wzgórzu nad miastem

Zamek w Gjirokastrze (Kalaja e Gjirokastrës) to najważniejszy zabytek w mieście. Ważny świadek trudnej historii. Punkt obowiązkowy podczas zwiedzania miasta. Jednocześnie z murów twierdzy roztacza się świetny widok na historyczne centrum i pobliskie góry. W słoneczne dni możemy się przekonać, dlaczego Gjirokastra nazywana jest też miastem srebrnych dachów. Monumentalna twierdza górująca nad miastem, swoje początki ma w IV wieku. Obecny kształt pochodzi głównie z czasów osmańskich. Jednak nie zapominajmy, że pierwsze umocnienia powstały już w IV–III w. p.n.e. – nie zobaczymy ich, ale badania archeologiczne to potwierdzają. W okresie bizantyjskim (VI–XII w.) wzniesiono kamienne mury obronne i powstała warownia o charakterze administracyjno-wojskowym. W roku 1417 zamek przejęli Osmanowie. Wtedy rozpoczęła się duża rozbudowa.

Powstały wysokie mury z blankami, baszty obronne i pomieszczenia magazynowe. Złoty wiek twierdzy nadszedł w epoce Ali Paszy z Tepeleny. Zamek stał potężną twierdzą wojskową i symbolem władzy. W XIX wieku zamek służył jako garnizon i więzienie dla przestępców kryminalnych i więźniów politycznych. Dostosowano również twierdzę do użycia broni palnej. Po odzyskaniu przez Albanię niepodległości zamek nadal pełnił funkcje więzienne. W latach 30. XX wieku rząd króla Zoga I zmodernizował więzienie, które działało aż do lat 60. XX wieku.

W czasach reżimu komunistycznego Hodży twierdza była wykorzystywana do celów wojskowych i propagandowych. W 1969 roku na zamkowym wzgórzu ustawiono wrak amerykańskiego samolotu odrzutowego Lockheed T-33 Shooting Star. Oficjalna wersja mówiła o zestrzeleniu szpiegowskiej maszyny USA w 1957 roku, choć w rzeczywistości był to samolot, który najprawdopodobniej wylądował awaryjnie w Albanii po awarii lub błędzie nawigacyjnym. Amerykański pilot przez prawie rok był przetrzymywany w Albanii.

Zamek w Gjirokastrze, Rruga Elvia Celebi. Godziny otwarcia: w sezonie letnim od 1 maja do 30 września codziennie w godzinach 09.00-19.00, poza sezonem od 1 października do 30 kwietnia od wtorku do soboty w godzinach 09.00-16.00, w niedzielę 09.00-14.00. Ceny biletów: bilet normalny 400 ALL, dzieci do lat 12 wchodzą za darmo.

Dom Skënduli – perła osmańskiej architektury mieszkalnej zwanej kullë

Domy kullë (kullë w języku albańskim oznacza „wieża”) to charakterystyczny typ tradycyjnej zabudowy mieszkalnej w Albanii i na Bałkanach, szczególnie popularny w Gjirokastrze, Beracie oraz północnych regionach kraju. Domy kullë wywodzą się z czasów średniowiecza i okresu osmańskiego. Były to domy–fortece budowane przez zamożne rodziny kupieckie, ziemiańskie lub klanowe i łączyły funkcje: mieszkalne, reprezentacyjne i obronne. Dom Skënduli (Shtëpia e Skëndulit) został zbudowany w 1823 roku przez bogatą rodzinę kupiecką Skënduli.

Właściciel prowadził interesy w Imperium Osmańskim, dzięki czemu stać go było na wzniesienie okazałej rezydencji. Budynek jest nadal własnością potomków rodziny Skënduli, którzy oprowadzają turystów, opowiadając anegdoty i rodzinne historie. Dom miał aż cztery prywatne łaźnie. Niektóre okna zostały umieszczone tak, by kobiety mogły obserwować ulicę bez bycia widzianymi. Warto również obejrzeć inne domy w stylu kullë: Dom Zekate (zbudowany w 1811–1812, z charakterystycznymi wieżami i arkadową fasadą), Dom Kadare.

Dom Skënduli otwarty jest w godzinach 09.00-18.00. Bilet wstępu kosztuje 300 Lek (3 euro). Czas zwiedzania: 30–45 minut z przewodnikiem, który mówi też po angielsku.

Stary Bazar – Gjirokastra

Stary Bazar (Pazari i Vjetër) w Gjirokastrze ma korzenie sięgające XVII wieku, kiedy miasto znajdowało się pod panowaniem osmańskim. Po wielkim pożarze w roku 1717 został odbudowany w obecnym miejscu, w samym sercu historycznej zabudowy. Był to ważny punkt handlowy – sprzedawano tu towary przywożone karawanami z całego regionu: z wybrzeża Morza Jońskiego, Epiru, Macedonii i z terenów Imperium Osmańskiego. XIX wiek to najlepszy okres. Wówczas działało tu kilkaset warsztatów rzemieślniczych i sklepów, a każda ulica specjalizowała się w innym rodzaju towarów. Dzisiaj handel kręci się wokół turystów. Można tu kupić pamiątki i rękodzieło: dywany i kilimy, haftowane tkaniny, ceramikę, drewniane naczynia, miedziane tace i dzbany. Tu znajdziecie też mnóstwo dobrych restauracji, które serwują tradycyjne dania kuchni albańskiej.

Schron przeciwatomowy z czasów zimnej wojny

Schron przeciwatomowy w Gjirokastrze został zbudowany w czasach reżimu Envera Hodży, w latach 70. XX wieku. Był częścią ogólnokrajowej strategii obronnej Albanii i wyrazem fobii i przedziwnej polityki izolowania Albanii od całego świata. Hodża obawiał się zarówno inwazji ze strony ZSRR, jak i ataku ze strony państw NATO, dlatego zarządził budowę setek tysięcy bunkrów i schronów w całym kraju. Hodża potrafił szukać sojusznika, żeby zaraz się z nim pokłócić. Tak było z Chinami, nie mówiąc o wszystkich państwach, z którymi Albania graniczyła. Reżim Hodży utrzymywał kraj w permanentnej gotowości do wojny z całym światem.

Schron był częścią ogólnokrajowej strategii obronnej Albanii, która w tamtym okresie była jednym z najbardziej izolowanych państw świata. Hodża obawiał się zarówno inwazji ze strony ZSRR, jak i ataku ze strony państw NATO, dlatego nakazał budowę setek tysięcy bunkrów i schronów w całym kraju. Schron w Gjirokastrze miał chronić lokalne władze, dowództwo wojskowe i kluczowe osoby z regionu w przypadku ataku nuklearnego lub chemicznego. Jest to drugi pod względem wielkości schron przeciwatomowy w Albanii. Co ciekawe Hodża nigdy tu nie był. a schron nigdy nie był wykorzystany w sytuacji kryzysowej.

Zejście do chłodnych podziemi po zwiedzaniu centrum miasta w upalny letni dzień pozwoliło nam odpocząć i nabrać sił na dalsze zwiedzanie. Schron można zwiedzać w godzinach od 09.00-17.00. Wejście tylko z przewodnikiem, odbywa się o pełnej godzinie. Podczas naszego zwiedzania grupa była mieszana i przewodnik mówił po angielsku i na wiele pytań odpowiadał po albańsku. Koszt biletu to 300 lek (3 euro). Płatność tylko gotówką. Czas zwiedzania wynosi około 40 minut

Muzeum Etnograficzne w Gjirokastra

Muzeum Etnograficzne (Muzeu Etnografik i Gjirokastrës) znajduje się w domu, który stoi w miejscu rodzinnej posiadłości Envera Hodży, gdzie urodził się i spędził dzieciństwo przywódca komunistycznej Albanii w latach 1944–1985. Jednak jest to zupełnie nowy budynek, ponieważ oryginalny dom został zniszczony w pożarze w 1966 roku, a w 1966–1967 odbudowano go w stylu tradycyjnej miejskiej rezydencji typu kullë. Wnętrza są odtworzone w taki sposób, że odwiedzający mają wrażenie, jakby dom był wciąż zamieszkały, brakuje tylko gospodarzy. Muzeum otwarte jest codziennie w godzinach 09.00-17.00. Bilet kosztuje 500 lek (5 euro). Opisy eksponatów są w języku albańskim i angielskim.

Meczet Bazarowy w Gjirokastra

Meczet Bazarowy (Xhamia e Pazarit) został wybudowany w 1757 roku z fundacji miejscowego dostojnika osmańskiego Hadži Murad Beja. Znajduje się w samym sercu Starego Bazaru, co czyniło go centralnym punktem życia religijnego i społecznego Gjirokastry. Był nie tylko miejscem modlitwy, ale także centrum spotkań kupców, podróżnych i mieszkańców. W roku 1967 Enver Hodża ogłosił Albanię „pierwszym ateistycznym państwem na świecie” i zakazał praktykach religijnych. W tym okresie wiele kościołów i meczetów zostało zniszczonych i rozebranych.

Meczet Bazarowy przez pewien czas pełnił funkcję hali wystawowej oraz magazynu i dlatego przetrwał do naszych czasów. Po 1991 roku przywrócono mu funkcję sakralną. Jest to jeden z nielicznych zachowanych obiektów sakralnych z czasów osmańskich w tym mieście. Poza czasem modlitw meczet udostępniony jest dla turystów. Nam jednak nie udało się zajrzeć do wnętrza. Drzwi były zamknięte. Przy meczecie, a w zasadzie pod nim działa mała stylowa restauracja wegetariańska Te Kubé, gdzie można zamówić aromatyczną kawę i spróbować ciekawych potraw bezmięsnych.

Tunel Nostalgia

Mały fragment schronu przeciwatomowego kryjącego się pod wzgórzem zamkowym. Tej atrakcji nie należy mylić ze schronem właściwym. W tym przypadku mamy jedno z wyjść awaryjnych zamienione na amatorskie muzeum przedmiotów głównie z czasów komunizmu. Znajdziemy tu zwykłe domowe rekwizyty z tamtego okresu. Eksponaty (to trochę słowo na wyrost) zebrane są bez żadnego klucza. Panuje olbrzymi chaos. Tunel ma długość około 500 metrów. Przejście od zajmuje chwilkę, ale jest to dobry pomysł na ochłodę w upalne dni. Wejście znajduje się przy głównej drodze prowadzącej do zamku. Koszt biletu to 200 lek (1 euro).

Polecane i sprawdzone noclegi w Gjirokastra

Hotel Mondo – hotel, w którym nocowaliśmy. Świetne warunki w dobrej cenie. W każdym pokoju jest klimatyzacja, prywatna łazienka i balkon. Na terenie całego obiektu działa Wi-Fi. Do dyspozycji gości jest basen odkryty. Dla gości hotelu jest bezpłatny parking.

Ilir Guest House 1 – pensjonat w miejscowości Përmet, co ułatwi oprócz zwiedzania Gjirokastry również podziwianie Kanionu Langarica i naturalnych basenów termalnych. W każdym pokoju znajduje się prywatna łazienka z prysznicem. Oczywiście jest klimatyzacja i Wi-Fi. Bardzo atrakcyjna cenowo oferta.

Bujtina Maria – pensjonat w Gjirokastra. We wszystkich pokojach w obiekcie zapewniono prywatną łazienkę z prysznicem i bezpłatnym zestawem kosmetyków, a także bezpłatne Wi-Fi. Z okien roztacza się widok na góry. W cenie wliczony jest parking i możliwość korzystania z odkrytego basenu.