Klasztor Świętego Mikołaja w Mesopotamii – klejnot bizantyjskiego dziedzictwa na południu Albanii w okolicy Sarandy

Klasztor Świętego Mikołaja w Mesopotamii (Manastiri i Shën Nikollës) to zabytek absolutnie wyjątkowy. Jeden z najlepiej zachowanych przykładów średniowiecznej architektury bizantyjskiej w Albanii. Zabytek znajduje się blisko Sarandy i jest świetnym pomysłem na krótką odskocznię od plażowania nad cudownym Morzem Jońskim. Jadąc do Albanii, mieliśmy ten zabytek wpisany na listę miejsc do odwiedzenia. Mieliśmy duże obawy, czy uda nam się wejść do wnętrza, ponieważ klasztor znajduje się w zasadzie w szczerym polu. Wokół są tylko pola i sady.

Spis treści

• Jak dojechać do klasztoru
• Dojazd komunikacją publiczną
• Zwiedzanie 
• Historia 
• Architektura 
• Inne ciekawe miejsca w Albanii opisane przez nas
• Polecane i sprawdzone noclegi w okolicy Sarandy

Jak dojechać do klasztoru

Mesopotam leży w południowo-zachodniej Albanii, w gminie Finiq, około 12 km na wschód od Sarandy. Wioska usytuowana jest na równinie pomiędzy dwiema rzekami — skąd wywodzi się jej nazwa pochodząca z greckiego mesos (pomiędzy) i potamos (rzeka). Okolica była zamieszkana od starożytności — w pobliżu znajdują się ruiny starożytnego Phoinike, stolicy plemienia Chaonów. Najlepszym sposobem na dotarcie do klasztoru jest samochód. Niestety cała Albania to kraj, który do zorganizowania większości wycieczek wymaga wypożyczenia auta. Na szczęście nie jest to droga usługa.

Dojazd komunikacją publiczną

Nie jest to misja niewykonalna. Należy skorzystać z oferty przewozowej busów kursujących do popularnego kolorowego jeziora Blue Eye albo do miejscowości Gjirokastra. Klasztor znajduje się blisko dogi SH99. Każdy kierowca wskaże miejsce, gdzie należy wysiąść. Od głównej drogi czeka krótki spacer do klasztoru (około 600 m).

Zwiedzanie

Teren klasztoru jest ogrodzony i zamknięty, ale możliwe jest zwiedzanie po wcześniejszym umówieniu się z duchownym z lokalnego kościoła. W sieci znaleźliśmy taką informację i nastawiliśmy się małe kłopoty. Jednak pierwszy przyjazd do klasztoru zakończył się pełnym sukcesem. Okazało się, że brama i drzwi kościoła są otwarte. Śledzeni przez szklane oko kamer mogliśmy wejść bez problemu do środka. To było wielkie zaskoczenie. Nikogo nie spotkaliśmy, nie ma biletów wstępu. Do metalowej skarbonki wrzuciliśmy drobną zapłatę. W maju odbywa się dzień otwarty i festyn na cześć św. Mikołaja i wtedy klasztor można zwiedzać.

Historia

Klasztor Świętego Mikołaja (Manastiri i Shën Nikollës) został zbudowany w pierwszej połowie XIII wieku (ok. 1224–1225). Wzniesiono go na fundamentach wcześniejszej świątyni chrześcijańskiej, której powstanie datuje się na III wiek. Nie ukrywamy – ta data zrobiła na nas duże wrażenie. Badania archeologiczne prowadzone w tym miejscu wykazały, że główny budynek klasztoru powstał na miejscu pogańskiego sanktuarium z okresu hellenistycznego.

Podczas prac archeologicznych znaleziono bloki kamienne z inskrypcjami w języku greckim, w tym jedna o imieniu „Menelau” — być może nawiązującym do postaci króla Sparty znanego z mitologii. Te znaleziska sugerują, że teren był miejscem kultu od ponad 2000 lat. Monaster posiadał status stauropegiczny, co oznaczało, że podlegał bezpośrednio Patriarsze Konstantynopolitańskiemu, a nie lokalnym biskupom. Takie wyróżnienie świadczyło o jego wysokim znaczeniu w życiu religijnym regionu.

Architektura

Kościół klasztorny, będący głównym budynkiem całego kompleksu, jest wyjątkowy z kilku powodów:

• Podwójna apsyda – rzadko spotykany element w architekturze bizantyjskiej, mogący świadczyć o użytkowaniu świątyni przez wiernych dwóch obrządków: katolickiego i prawosławnego.
• Plan krzyżowo-kopułowy – centralna kopuła wsparta na czterech filarach, z nawami bocznymi zakończonymi półkolistymi apsydami.
• Dekoracje rzeźbiarskie – na fasadach znajdują się reliefy przedstawiające lwy, smoki i motywy roślinne. Smok oplatający własny ogon jest symbolem wieczności, zaś lew mógł symbolizować odwagę i boską opiekę.
• Materiały budowlane – użyto zarówno ciosanych bloków wapienia z okresu antycznego, jak i cegieł charakterystycznych dla budowli bizantyjskich.

Wnętrze świątyni pierwotnie było pokryte freskami, z których zachowały się fragmenty przedstawiające świętych i sceny z życia Chrystusa. Podziwiając freski i znając trudną historię zabytków sakralnych w czasach reżimu komunistycznego, byliśmy zdziwieni, że tak niesamowity zabytek dotrwał do naszych czasów. 

Inne ciekawe miejsca w Albanii opisane przez nas

• Gjirokastra – co zobaczyć – 15 miejsc, które warto zwiedzić
• Kanion Holta – trochę ekstremalna wycieczka do cudownego kanionu w środkowej Albanii
• Jezioro Koman w Albanii – rejs i atrakcje – jak najlepiej zaplanować udaną wycieczkę
• Zamek Kruja – dawna stolica i miasto Skanderbega, bohatera narodowego Albanii
• Tirana – podczas zwiedzania miasto nas mile zaskoczyło
• Berat – atrakcje i zabytki najbardziej słonecznego miasta w Albanii

Polecane i sprawdzone noclegi w okolicy Sarandy

Toma’s Guest House – nasz pensjonat, bardzo dobry wybór. Idealne miejsce na wypady w okolicy Sarandy, bez potrzeby stania w korkach w mieście. Dwa pokoje, aneks kuchenny, łazienka i taras z widokiem na sad cytrusowy i góry. Wi-Fi, klimatyzacja i parking. W cenę noclegu wliczone jest śniadanie. Polecamy.

Diamond Sea – apartament położony w Sarandzie, do fajnej plaży Mango tylko kilka kroków. Do plaży Playa de Flamingo – 1 km. Sypialnia, salon z aneksem kuchennym i łazienka. W pokojach jest klimatyzacja. Przed obiektem prywatny parking. Jak na Sarandę ten pensjonat oferuje bardzo kameralne warunki.

Enel Villa – pensjonat w Sarandzie. Odległość do ważnych miejsc: Plaża Saranda Bay Beach – 500 m. Na miejscu dostępny jest taras oraz bezpłatny prywatny parking. Goście mogą też korzystać z bezpłatnego WiFi. Wszystkie pokoje są z klimatyzacją i prywatną łazienką.