Zapora Leśniańska i szlak perłowy nad Kwisą

Zapora Leśniańska i szlak perłowy na Kwisie to propozycja na nietypową wycieczkę na Pogórzu Izerskim. Podziwiamy zaporę z roku 1905 i elektrownię wodną. Wędrujemy szlakiem perłowym i ta opowieść może zaskoczyć. Przyznajemy, że nas historia o połowie pereł w rzece na terenie Polski zaskoczyła. Przed wiekami mieszkańcy tego regionu trudnili się połowem i obróbką pereł. To był całkiem intratny biznes. Intensywne połowy doprowadziły do całkowitego niszczenia populacji. Oczywiście zanieczyszczenia wody zrobiły też swoje.

Spis treści

• Gdzie znajduje się Zapora Leśniańska
• Mapa naszego szlaku
• Szlak perłowy
• Skójka perłorodna
• Zapora Leśniańska
• Inne ciekawe atrakcje w okolicy
• Internetowy przewodnik po Polsce

Gdzie znajduje się Zapora Leśniańska

Jesteśmy w okolicach miasta Leśna położonego na Pogórzu Izerskim w województwie dolnośląskim. Leśna ma długą historię. Zostało założone przez Słowian połabskich. Nie zapominajmy, że jesteśmy na Łużycach, bo przecież właśnie na rzece Kwisa przebiega wschodnia granica Łużyc.

Mapa naszego szlaku

Auto zostawiamy na parkingu w centrum miasta. Można skorzystać z parkingu przy Biedronce. Stąd kierujemy się w stronę rzeki i wchodzimy na szlak perłowy. Pójdziemy wzdłuż Kwisy aż do zapory. Odległość w jedną stronę – 2,6 km.

Szlak perłowy

W XVI wieku w małżach żyjących w Kwisie znaleziono perły. Połów i szlifiernie pereł szybko stały się niezłym biznesem. Poszukiwanie pereł objęte zostało pozwoleniem wydawanym przez cesarza Rudolfa II Habsburga. Perły z Kwisy cieszyły się ogromnym wzięciem i osiągały wysokie ceny.  Najbardziej znanym miejscem, w którym obrabiano perły był młyn w Lechowie (Hegenmuhle). Szlifiernia powstała tu w XVII wieku, a poza polerowaniem zajmowano się tu również mieleniem skorupy skójek. Otrzymywany proszek był poszukiwanym medykamentem, mającym leczyć wszelkie oparzenia. Podobne szlifiernie działały w Miłoszowie i Pobiednej. Od roku 1621 połów pereł był zarezerwowany tylko dla władcy. Powoływano elektorskich poławiaczy, którzy wszystkie wyłowione perły musieli dostarczyć na dwór drezdeński.

Jednak w praktyce dopilnowanie tych reguł było trudne. Na rzece działali kłusownicy i działał nielegalny rynek zbytu pereł. Swoje dołożyli nieświadomi niczego chłopi, którzy Skójki perłorodne masowo odławiali i karmili nimi bydło. W końcu w XVIII wieku August II Mocny wprowadził zakaz połowu. Niestety niezbyt przestrzegany, ponieważ nielegalny proceder pozyskiwania pereł cały czas miał się dobrze. Dokładamy do tego zanieczyszczenie rzeki i koniec jest wiadomy. W XIX wieku małże zostały zupełnie wytępione. W ostatnich latach pojawiły się sensacyjne wiadomości, jakoby Skójki perłorodne powróciły, ale patrząc na jakość wody w Kwisie, raczej trudno uwierzyć, że ich populacja znowu będzie liczna.

Wędrując szlakiem perłowym przechodzimy obok unikatowych okopów z czasów wojny siedmioletniej ( 1756- 1763). Wykopali je w 1758 roku tzw. Pandurzy- oddział piechoty bałkańskiej w armii Habsburgów. To ciekawostka historyczna. W rzeczywistości pozostałości okopów są ledwo widoczne.

Skójka perłorodna

Perłoródka rzeczna, skójka perłorodna (Margaritifera margaritifera) – holarktyczny gatunek słodkowodnego małża z rodziny perłoródkowatych. Gatunek wrażliwy na zanieczyszczenie i przekształcanie siedlisk, zanika na wielu stanowiskach i jego liczebność maleje. Uznany za gatunek zagrożony w Europie i objęty ochroną. W Polsce uznany za wymarły. Co ciekawe perłoródka rzeczna jest jednym z najbardziej długowiecznych gatunków zwierząt. Małże dożywają do 100–190 lat, maksymalnie do 210 lat. Perły cechuje charakterystyczny różowy połysk. Zaskakująca jest również statystyka występowania pereł. Szacuje się, że występują one w 1 na 2700 osobników.

Zapora Leśniańska

To jedna z najstarszych budowli tego typu w Polsce. Jej wartość historyczną podnosi fakt, że elektrownia wciąż posiada oryginalne wyposażenie. Kamienno-betonową zaporę zaprojektował prof. Otto Intze i dra inż. Curt Bachmann, powstała w latach 1901-05, a elektrownię wodną uruchomiono w roku 1907.  Tama spiętrza wody rzeki na obszarze 140 hektarów. Pojemność powstałego w ten sposób Jeziora Leśniańskiego to ok. 15 milionów metrów sześciennych.

Konstrukcja ma 45 metrów wysokości i 130 m długości w koronie. Budowa rozpoczęła się w 1901 roku, w pracach obok Niemców swój udział mieli specjaliści z Austrii i Włoch. Podczas budowy wykorzystano 32 tony dynamitu, 460 tony stali zbrojeniowej, 20 tys.  m³ piasku, 2 400 m³ wapna  i 150 tys. worków z cementem.  Na kamieniu węgielnym zapory umieszczono napis „Dolinom na ochronę, odmętom na przekór, wszystkim na pożytek!”. Turyści podziwiający zaporę mogę spacerować po koronie zapory. Nad sztucznym Jeziorem Leśniańskim jest kilka plaż oraz kamping. Na wzniesieniu przy jeziorze znajduje się Zamek Czocha.

Inne ciekawe atrakcje w okolicy

• Zapora Złotnicka
• Pobiedna, szalony naukowiec i domy przysłupowe
• Kopalnia cyny, szlak śladami dawnych sztolni i Skałki Zakochanych
• Świeradów Zdrój – klasyczne uzdrowisko i atrakcje w okolicy

Internetowy przewodnik po Polsce

Zapraszamy do naszego Interaktywnego przewodnika po Polsce. Mapa ułatwi nawigację po naszych artykułach. Każde zaznaczone na mapie miejsce posiada aktywny link, który przeniesie was do obszernego artykułu. Fotki, historia, zabytki, legendy, godziny otwarcia muzeów, ceny biletów i wiele przydatnych wskazówek. Z mapą planowanie podróży po Polsce staje się proste. To prawie 200 opisanych dokładnie miejsc. W przypadku niektórych miast znajdziecie obszerny przewodnik. I oczywiście mnóstwo fotek, które uwielbiamy robić. Zapraszamy do podróży z nami. Mapa pozostanie zawsze jako pierwsza publikacja na naszej stronie. Będzie zawsze pod ręką. Zaglądajcie tu, ponieważ będziemy cały czas nasz przewodnik rozwijać i uaktualniać.