Ochryda – atrakcje i zabytki najpiękniejszego miasta Macedonii Północnej

Ochryda siódme co do wielkości miasto Macedonii, oczarowuje turystów od wieków. Nazywana jest również perłą Bałkanów, albo Jerozolimą Bałkanów lub turystyczną stolicą Macedonii Północnej. To miasto pełne niesamowitych zabytków, fascynującej historii i cudownych widoków zachwyciło nas. Przedstawiamy nasz przewodnik, który ułatwi wam poznanie Ochrydy, Uwaga! Jeden dzień to może być za mało, żeby odkryć wszystkie tajemnice.

Spis treści

• Informacje praktyczne
• Jak powstała nazwa
• Gdzie leży Ochryda
• Trudna historia miasta
• Czy to pierwszy uniwersytet w Europie?
• Święty Klement
• Cerkiew Mądrości Bożej świętej Zofii 
• Cerkiew Świętego Jana Teologa
• Cerkiew Najświętszej Bogurodzicy– Perivleptos 
• Muzeum Ikon w Ochrydzie
• Starożytny teatr
• Twierdza Cara Samuela
• Dom Petrusha Vangelova 
• Zatoka kości – muzeum na wodzie Plocha Michov Grad
• Sveti Naum – klasztor i plaża obok siebie
• Jezioro Ochrydzkie czyli macedońskie morze

Informacje praktyczne

• Ochryda znajduje się w Macedonii Północnej blisko granicy z Albanią, więc osoby odwiedzające ten kraj powinny zaplanować wycieczkę do Ochrydy,
• w całym mieście bez problemu można płacić w euro, sprzedawcy sprawnie i uczciwie przeliczają lokalną walutę na euro,
• bez problemu porozumiecie się w języku angielskim, uwaga – wielu Macedończyków dobrze sobie radzi z językiem polskim,
• bilety do muzeów i cerkwi nie są drogie, na ogół to 2 euro,
• również ceny w sklepach i restauracjach mogą mile zaskoczyć, są o wiele niższe niż w Polsce, 
• większość parkingów jest darmowa. bez problemu znajdziecie wolne miejsce parkingowe przy zabytkowym centrum Ochrydy,
• wszystkie najważniejsze zabytki w mieście znajdują się w obrębie starego miasta na wzgórzu, podczas zwiedzania auto nie będzie potrzebne.

Jak powstała nazwa

Skąd nazwa? Nazwa słowiańska miasta Ohrid pojawiła się dopiero w 879 roku. Jak legenda głosi ludy słowiańskie, gdy wkroczyły na te tereny, zaniemówiły z zachwytu. Kiedy ochłonęli, pierwszy okrzyk brzmiał „och, rid!” co znaczy – och, wzgórze. Ochryda jest uważana za jedno z najpiękniejszych miast Macedonii Północnej. Czy wiedzieliście, że to państwo ma najwięcej szczytów górskich na świecie.

Gdzie leży Ochryda

Ochryda to miasto w południowo-zachodniej Macedonii Północnej, nad Jeziorem Ochrydzkim, u stóp gór Galiczica.  Ludność stanowi 80% Macedończyków, 7% Albańczyków, 5% Turków – dane z 2002.  W 1980 roku Ochryda i Jezioro Ochrydzkie zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Ochryda leży na miejscu starożytnych miast Diassarites i Lychnidos. Przez miasto przebiegała Via Egnatia. Via Egnatia to starożytna droga rzymska, zbudowana w latach 146-120 p.n.e. na Półwyspie Bałkańskim. Przebiegała od Dyrrachium na wybrzeżu Adriatyku przez Egnatię do Bizancjum- dzisiejszy Stambuł. Był to główny szlak komunikacyjny pomiędzy Rzymem i jego posiadłościami na Wschodzie. Całkowita długość wynosiła ok. 1100 kilometrów. Była drogą wojskową, przeznaczoną do szybkiego przemieszczania legionów z Italii przez cieśninę Otranto do Macedonii i krain małoazjatyckich. Podobno podróżował nią apostoł Paweł, korzystali z niej później również krzyżowcy i osmańscy zdobywcy. 

Trudna historia miasta

Ochryda była chrześcijańska od IV wieku. W 526 roku zostało całkowicie zniszczone przez trzęsienie ziemi, jednak na rozkaz cesarza Justyniana zostało odbudowane jako stolica  i metropolia kościelna. Biskupstwo szybko uzyskało autokefalię, czyli biskup nie był odpowiedzialny przed żadnym innym hierarchą o wyższej randze. Najazdy słowiańskie i awarskie w VI i VII wieku doprowadziły Ochrydę do upadku. W 867 miasto podbili Bułgarzy. Koniec X i początek XI wieku to lata świetności Ochrydy. Pod rządami bułgarskimi stała się stolicą. Tu właśnie była siedziba cara Samuela. W 1018 r. Bizantyjczycy zdobyli miasto, cesarstwo Samuela upadło, a patriarchat został zdegradowany do rangi arcybiskupstwa podległego patriarsze Konstantynopola. Arcybiskupstwo zostało zlikwidowane dopiero w 1767. W 1967 powstał nawiązujący do jego tradycji Macedoński Kościół Prawosławny. Był to ważny ośrodek kulturalny- tu powstała jedna z dwóch szkół piśmiennictwa.

Miasto przechodziło z rąk do rąk w 1083 Ochrydę zdobył Boemund I. W XIII i XIV wieku miasto należało do łacińskiego księstwa Salonik, Despotatu Epiru, drugiego państwa bułgarskiego, cesarstwa bizantyjskiego i  do królestwa Serbii. Pod koniec XIV wieku zdobyli je Turcy osmańscy. Miasto zaczęło się rozwijać dopiero w XVIII wieku. W XVIII i XIX wieku podobnie, jak cały europejski obszar imperium osmańskiego, przeszło przez okres feudalnej anarchii i powstań narodowowyzwoleńczych. Po wojnach bałkańskich Ochryda znalazła się w granicach Serbii. W 1945 znalazła się w granicach Republiki Macedonii wchodzącej w skład Jugosławii. Po ogłoszeniu przez Macedonię niepodległości w 1991 weszła w skład niepodległego państwa. W 2001 zawarto w Ochrydzie porozumienie między władzami Macedonii a przywódcami mniejszości albańskiej, ustanawiające modus vivendi tej mniejszości w państwie. Od 2002 miasto jest siedzibą Arcybiskupstwa Ochrydzkiego, podlegającego Serbskiemu Kościołowi Prawosławnemu.

Czy to pierwszy uniwersytet w Europie?

Ochryda była ważnym ośrodkiem kulturalnym. Właśnie tutaj święty Kliment otworzył w IX wieku szkołę piśmienniczą. Uwierzycie, że powstała ona wcześniej o 100 lat od uniwersytetu w Bolonii- uważanego za najstarszy w Europie. Uczyło się tutaj ponad 3500 przyszłych nauczycieli i duchownych. Uniwersytet Plaošnik to pierwsza słowiańska uczelnia. Towarzysz świętego Cyryla i świętego Metodego św. Klement założył klasztor św. Pantelejmona, który  stał się centrum tłumaczeniowym i kopistycznym. Czy te informacje nie powinny przyczynić się do zmiany pozycji na liście najstarszych uczelni starego kontynentu? My nie mamy wątpliwości, ale za wszystkim stoi reklama. Nie jest tak łatwo konkurować z bardziej znanymi uniwersytetami.

Święty Klement

To właśnie Klement zwany również ochryńskim pracując nad uproszczeniem gładolicy stworzył cyrylicę, która obowiązuje do dziś. Jest on jednym z ważniejszych macedońskich świętych. Został tu pochowany. Jego relikwie znajdują się w cerkwi pod wezwaniem św. Pantelejmona i Klimenta. Historia cerkwi jest również ciekawa, ponieważ za czasów Imperium Osmańskiego zmieniono ją w meczet. To, co pozostało po tych wydarzeniach to mauzoleum Sinana Celebiego. Na początku tego tysiąclecia zburzono minaret i ponownie zmieniono meczet w cerkiew. Nadal wokół terenu cerkwi prowadzone są badania archeologiczne. Znaleziono ślady wczesnochrześcijańskie oraz baptysterium. Nad znalezionymi mozaikami pracował konserwator Nikola Upevche. 

Wstęp na teren Plaošnika: dorośli 3 euro, dzieci wchodzą bezpłatnie.

Cerkiew Mądrości Bożej świętej Zofii

Jest to jedyna cerkiew, na której budowę zezwolił papież. Prawdopodobnie przez złe tłumaczenie została ona nazwana cerkwią świętej Zofii. Zbudowano ją na przełomie wieków X i XI, ale historycy nie są zgodni co do dokładnej daty powstania. Była to najważniejsza świątynia. Tu siedzibę miał arcybiskup aż do 1466 roku, kiedy to zmieniono ją w meczet. Ochryda przeszła pod panowanie Turków. Nowi właściciele zamalowali cenne freski wapnem, dalszym zniszczeniom uległa podczas wojen bałkańskich. Pełniła funkcję magazynu, a nawet stajni. Świątynia jest wyjątkowa, ponieważ ma dużą ilość fresków z XI i XII, które można podziwiać. Podobno za nią jest cerkiew o tej samej nazwie w Kijowie. Obecnie rzadko pełni rolę świątyni, są tu sporadycznie udzielane chrzciny, śluby oraz święcenia kapłańskie. Bardzo często służy jako sala koncertowa. Ma niesamowitą akustykę.  Wstęp do cerkwi: 3 euro, dzieci nie płacą.

Cerkiew Świętego Jana Teologa

Jeżeli wpiszecie w przeglądarkę cerkiew i Ochryda to pokaże się na pierwszej pozycji. Tak malowniczo położonej świątyni nie widzieliśmy nigdzie indziej. Jest usytuowana na skale, skąd roztacza się widok na lazurową wodę jeziora Ochrydzkiego. Powiemy jedno -robi wrażenie. Można do niej dojść od plaży, od lasu, albo kierując się malowniczymi uliczkami. Cerkiew jest wzniesiona na planie wieloboku. Posiada jedną kopułę Architektura budynku łączy elementy stylów bizantyjskiego i ormiańskiego. Jej wnętrze jest malutkie. Tu znów historycy nie są zgodni co do dokładnej daty jej wzniesienia. Najpewniej powstała na przełomie wieków XIV/ XV. Niestety budynek został mocno zaniedbany w czasie panowania Imperium Osmańskiego. Jednak udało się w końcu XIX wieku przeprowadzić renowację fresków, powstał również nowy ikonostas. Na początku XX w. w cerkwi wykonano nowe podobizny kilku świętych oraz Matki Bożej.  W kopule znalazło się malowidło Chrystusa w otoczeniu ośmiu aniołów i proroków.  Zachowały się również freski z postaciami Klemensa i Erazma z Ochrydy-  arcybiskupa Ochrydzkiego Konstantyna Kabasilasa oraz patrona świątyni – Jana Teologa. Wstęp 3 euro, dzieci wchodzą za darmo.

Cerkiew Najświętszej Bogurodzicy– Perivleptos

Jest uważana za jeden z ważniejszych zabytków Macedonii Północnej. Z zewnątrz bardzo niepozorna kryje w sobie niesamowite freski. Powstała pod koniec XIII wieku w 1295. Panowali wtedy Turkowie, pozostałe cerkwie zostały zmienione w meczety i tu trafiły na przechowanie relikwie świętego Klemensa. Zaczęto ją nazywać -małym świętym Klimentem.  Freski w jej  wnętrzu wykonali Mihailo i Eutychios artyści średniowieczni.  W XV wieku było to muzeum Arcybiskupie. Jeden z arcybiskupów zaczął sprowadzać tutaj manuskrypty słowiańskie. Niektórzy historycy twierdzą, że jest to najstarsza biblioteka na Bałkanach. Nie uwierzycie, ale niektóre z tych manuskryptów doczekały naszych czasów!! Freski zaczęto odnawiać od lat 80 ubiegłego wieku. Malowidła pochodzą z końca XIII wieku- były pokryte wszystkim popiołem, woskiem, kurzem- prace nadal trwają, ale można już podziwiać efekt pracy konserwatorów.

Muzeum Ikon w Ochrydzie

W Ochrydzie znajduje się Galeria Ikon. Zbiór, jaki posiada, uważany jest za najcenniejszy na świecie. O ikonach ochrydzkich  świat usłyszał na początku XIX wieku dzięki studiom rosyjskiego badacza Nicodima Kondakova. O wartości kolekcji świadczy fakt, że bez jej udziału nie ma prawa odbyć się żadna poważniejsza wystawa sztuki bizantyjskiej. Ochrydzka galeria udostępniała swoje dzieła na potrzeby wystaw m.in. w Paryżu, Tokio, Kioto, Watykanie, Rzymie, Padwie, Londynie, Utrechcie, a nawet Krakowie.

Muzeum otwarte jest w sezonie od godziny 9 do 17. Bilet kosztuje 100 MKD (około 2 euro).

Starożytny teatr

To największy teatr starożytny teatr na Bałkanach. Uwierzycie, że mógł pomieścić nawet 20 tysięcy ludzi. Jedyny teatr Greco w całej Macedonii Północnej. Przez wieki był ukryty pod ziemią dopiero odnaleziony przez archeologów w ubiegłym wieku. Na początku grecki, przez Rzymian przerobiony na arenę walk gladiatorów i egzekucji na chrześcijanach. Obecnie jest wykorzystywany na koncerty i festiwal muzyczny, który jest stałą imprezą kulturalną. Wstęp: bezpłatny

Twierdza Cara Samuela

To punkt obowiązkowy każdej wycieczki po Ochrydzie. Macedończycy twierdzą, że miasto zawsze miało fortyfikacje obronne. Przypisują ich powstanie nawet ojcu Aleksandra Wielkiego. Chwalą się, że pisał o nich nawet rzymski historyk Tytus Liwiusz. Jedno jest pewne, twierdza istniała już za czasów Bizancjum. Na przełomie wieków X/XI panował tutaj car Samuel i to on znacznie rozbudował twierdzę. Tu było serce miasta Ochryda. Jednak gdy twierdzę zajęli Turkowie, osada zaczęła się rozrastać i pokrywać niższe partie wzgórza. To prawdopodobnie największa twierdza w Macedonii. Przez lata ulegała licznym rozbiórką, naprawą. W tej chwili większość murów to rekonstrukcja. Główna brama to oryginalny fragment budowli. Można tu znaleźć wkomponowane cegły bizantyjskie i kamienie z napisami greckimi, archeolodzy znaleźli tu liczne srebrne i złote przedmioty. Obecnie w twierdzy nic nie ma, ale właśnie tutaj rozpościera się niesamowity widok na Ochrydę i jezioro. Warto wspiąć się i zobaczyć tę panoramę. Wstęp na teren twierdzy: 3 euro, ulgowy 1 euro. Zamek można zwiedzać w sezonie w godzinach 9-16.

Dom Petrusha Vangelova

Oryginalny dwupiętrowy dom z XIX wieku, w dzielnicy Kaneo wybudowany tylko z naturalnych materiałów. Doskonale wkomponowany w skałę. Niestety znajduje się w opłakanym stanie i gdyby nie tabliczka z informacją o jego wartości historycznej, to pewnie byśmy nie zwrócili na niego uwagi.

To nie koniec atrakcji. Opuszczamy Ochrydę i jedziemy kilka kilometów na południe w stronę Albanii. Oczywiście jazda po wąskich i zatłoczonych ulicach to prawdziwy koszmar. Wiele osób może źle znosić taką przygodę. Jeśli podróżujecie po Macedonii albo Albanii i wypożyczacie samochód, to pamiętajcie, że najlepiej sprawdzi się małe miejskie auto. My po Bałkanach podróżowaliśmy własnym autem, więc duże kombi często stawało się wielkim kłopotem.

Zatoka Kości – muzeum na wodzie Plocha Michov Grad

Mamy w Polsce Biskupin, a Macedończycy mają Zatokę Kości. Miejsce dość niezwykłe położone 15 kilometrów od Ochrydy. Jest to dość świeże okrycie, bo z końcówki ubiegłego wieku. Prowadzono tutaj badania archeologiczne, ale podwodne i znaleziono osadę na palach z epoki brązu i żelaza. Znalezisko było niezwykłe- 6000 pali, które prawdopodobnie podtrzymywały wielką platformę. Na takiej platformie najprawdopodobniej toczyło się życie całej wioski. Odnaleziono dużą ilość artefaktów- naczynia, przedmioty użytkowe i kości zwierzęce. I właśnie dlatego nazwano to miejsce Zatoką Kości. Archeolodzy postanowili odtworzyć taką wioskę. W latach 2007-2008 odtworzyli ją na jeziorze. Rekonstrukcja pokazuje, jak mogła wyglądać między 1200 a 600 rokiem przed naszą erą. Zobaczcie, jak bardzo jest malownicza. Oprócz wioski w budynku znajduje się wystawa artefaktów i zdjęć podwodnych, jakie wykonali archeolodzy. Muzeum w sezonie otwarte jest w godzinach od 9-16. W poniedziałki jest nieczynne. Bilet kosztuje około 3 euro. Przed obiektem znajduje się duży bezpłatny parking.

Zostawiamy malowniczą wioskę i jedziemy kolejne 15 kilometrów w kierunku południowym do Sveni Naum.

Sveti Naum – klasztor i plaża obok siebie

Absolutnie trzeba to zobaczyć, będąc w tych okolicach. Tu znajduje się klasztor Świętego Naum. Samochód zostawiamy na parkingu. Udajemy się na spacer, po lewej tronie od wejścia znajdziecie mnóstwo straganów z pamiątkami, restauracje, natomiast po prawej stronie jezioro i plażowiczów w okresie wakacyjnym. My jednak kierujemy się na wprost do prawosławnego klasztoru- monastyr z X wieku, zbudowanego w stylu bizantyjskim. Jest on położony w parku, po którym majestatycznie spacerują pawie. Nasz Maks, aż zaniemówił z wrażenia, podziwiając te piękne ptaki. Klasztor ma relikwię Świętego Nauma, który był uczniem Cyryla i Metodego. Byli oni nazywani apostołami Słowian. Podobno relikwie mają moc uzdrawiania. Klasztor położony jest nad źródłem rzeki Czarny Drin. Woda jest kryształowa, albo ma kolor błękitu, albo zieleni – turkusu w zależności od światła. Można skusić się na rejs łódką po rzece lub przespacerować się po licznych ścieżkach parkowych.

Parking przed obiektami jest płatny. Za cały dzień zapłacimy 2 euro. Wejście do cerkwi to kolejne 3 euro. Przy wejściu dostajemy tradycyjne świeczki do zapalenia przed ołtarzem.

Jezioro Ochrydzkie czyli macedońskie morze

To najpiękniejsze jezioro, nad jakim byliśmy. Woda jest krystaliczna, widać ryby, kraby. Trudno nam było uwierzyć, że może być tak piękne. Nad jeziorem widok mamy na góry, które jakby wyłaniały się z wody. Jezioro Ochrydzkie jest wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Uważane jest za jedno z najczystszych w Europie i najstarszych na świecie. Geolodzy uważają, że ma ponad 4 miliony lat. Jezioro Ochrydzkie powstało w depresji geotektonicznej – obszar lądu zatopiony pod otaczającym obszarem z powodu aktywności tektonicznej.

Jedno nie podlega dyskusji, to największe jezioro na Bałkanach. Macedończycy mówią na nie Macedońskie Morze. Położone jest między Albanią a Macedonią Północną, ma ponad 288 metrów głębokości. Ma 30 kilometrów długości i 15 kilometrów szerokości-  zimą nie zamarza.  Jest to jeden z najbardziej bioróżnorodnych zbiorników słodkowodnych na świecie z ponad 200 endemicznymi gatunkami – najbardziej znanym jest pstrąg ochrydzki.