Pałac Gorzanów – perełka ziemi kłodzkiej
Województwo dolnośląskie to dziesiątki niesamowitych zabytków. Żaden inny region Polski nie może pochwalić się tyloma pałacami, zamkami i dworami. Do tego dochodzą zabytkowe fabryki, młyny, elektrownie oraz widowiskowe mosty i wiadukty. Niestety wiele z nich znajduje się w rękach prywatnych i zamienia się w ruinę. Konserwator zabytków istnieje, ale działa opieszale. Pałac w Gorzanowie w województwie dolnośląskim to klasyczny przykład, jak traktujemy zabytki. Jedna z bardziej okazałych rezydencji po II wojnie została zamieniona na mieszkania lokatorskie. W większości dla osób, które słabo sobie radziło w życiu. Efekt? Demolka, dewastacja, zniszczenia, szabrownictwo i kradzieże. Potem obiekt za przysłowiową złotówkę trafił w prywatne ręce i obrał kierunek w stronę ruiny. Na szczęście znalazła się grupa zapaleńców. Powstała fundacja i pałac powoli odzyskuje dawny blask.
W XII wieku w Gorzanowie istniał gród obronny. W XIV wieku zbudowano zamek, jednak został zniszczony w roku 1470 w konflikcie mieszczan wrocławskich z królem czeskim Jerzym z Podiebradów. W XVII wieku wieś kupił Jan von Herberstein. W rękach tej znanej austriackiej rodziny dobra gorzanowskie znajdowały się aż do XX wieku. To wtedy powstał pałac, który był sukcesywnie rozbudowywany. Powstała jedna z najokazalszych rezydencji na Śląsku. Przez 300 lat była to rodowa siedziba Herbersteinów.
Podczas przebudowy w latach 1653-1657 pałac otrzymał barokowy charakter. Kolejna ważne prace budowlane przeprowadzono w roku 1735. Wówczas na wieży pałacu pojawił się ten rok. W latach 1900-1906 unowocześniono system wodno-kanalizacyjny. Druga połowa XIX wieku to najlepszy czas dla pałacu. Od roku 1880 obiekt był dostępny dla publiczności i stał się dużą atrakcja ziemi kłodzkiej. Olbrzymią popularnością cieszył się teatr dworski, który działał jako filia teatru w Lądku-Zdroju. To tu debiutował poeta i dramaturg Karl von Holtei, który jako pierwszy tworzył w dialekcie śląskim.
Po II wojnie obiekt został znacjonalizowany. Powstały tu mieszkania socjalne. Lokatorzy opuścili pałac w latach 60. i pozostawili po sobie ruinę. Przez następne lata nic tu się nie działo. Oczywiście nie licząc dewastacji i kradzieży. Od roku 2012 właścicielem pałacu jest Fundacja Pałac Gorzanów. Trwa renowacja. W wielu miejscach to prawdziwy plac budowy, ale obiekt jest udostępniany do zwiedzania. Są wyznaczone dni, w których przewodnik oprowadza po wnętrzach. Na stronie fundacji jest telefon kontaktowy, można spróbować się umówić również na konkretny termin. Można też wesprzeć odbudowę pałacu lub skorzystać z usługi hotelowej. Noc w takim miejscu to nie lada atrakcja.
Do przywrócenia dawnej świetności pałacu droga jeszcze długa. Ale już teraz można podziwiać cudowne wnętrza. Na nas największe wrażenie zrobiła sala terrena, z której było główne wyjście do ogrodu. Niestety z krętych i malowniczych schodów prowadzących z tarasu do ogrodu nic nie pozostało. W zamian usypano stromą skarpę. Ale sala robi wrażenie. Ozdobne sufity i sztukateria olśniewają ilością detali. Ozdobny sufit wygrał z wandalami tylko dlatego, że znajdował się poza niszczycielskim zasięgiem rąk. Na fotografiach znakomicie to widać.
W pałacu organizowane są liczne imprezy kulturalne. Lista artystów, którzy ostatnio tu występowali. jest długa. My podczas zwiedzania historycznej sali teatru załapaliśmy się spektakl lalkowy dla dzieci. Maks oglądał jak zaczarowany.
Gorzanów to gratka dla miłośników architektury. Dawni właściciel dbali o rozwój wsi. Wytyczyli mnóstwo tras spacerowych, dbali o zieleń. Ślady przeszłości sprawne oko wypatrzy i dzisiaj. Kilka wiejskich domów zasługuje na uwagę. Warto obejrzeć kościół parafialny św. Marii Magdaleny. Znaleźliśmy także krzyż pokutny. Znajduje się przy domu numer 17. Nie jest jakoś malowniczo położony. Stoi na terenie prywatnym i ciężko go fajnie sfotografować, ale te kamienie zawsze wywołują u nas dreszczyk emocji. To niemy świadek strasznej zbrodni dokonanej przed wiekami. Niestety wiek krzyża nie jest dokładnie określony. Pojawia się szeroki zakres od XIV do XVI wieku.
