Zamek w Olsztynie na Jurze – piękne ruiny XIII-wiecznego zamku na wzgórzu

Zamek w Olsztynie na Jurze to ważny punkt na Szlaku Orlich Gniazd. Dziwić może położenie miasta. Olsztyn koło Częstochowy? Dzisiaj nikogo już to pytanie nie dziwi, a wszystko za sprawą turystów, którzy podążają szlakiem orlich gniazd. Jeden z zamków znajduje się właśnie w małej miejscowości Olsztyn, która nazywa się tak samo jak większe i sławniejsze miasto położone na Warmii. Ruiny zamku z każdym rokiem przyciągają coraz więcej turystów. Odwiedzamy Olsztyn położony w województwie śląskim i sprawdzamy, czy warto tu przyjechać.

Spis treści (aktualizacja listopad 2024)

• Dojazd i parkingi
• Dlaczego Olsztyn?
• Historia miasta i zamku
•  Ruiny zamku – zwiedzanie
• Godziny otwarcia i ceny biletów
• Zamkowe legendy
• Kariera filmowa
• Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas
• Internetowy przewodnik po Polsce

Dojazd i parkingi

Olsztyn Jurajski leży w odległości 16 km od Częstochowy. w pobliżu przebiega kilka ważnych dróg: autostrada A1, droga krajowa nr 91 i 46. Z każdej drogi prowadzącej do centrum Olsztyna ujrzymy podobny widok – malownicze ruiny zamku na wzgórzu – to najlepsza nawigacja, na pewno traficie bezbłędnie do celu. W okolicy jest kilka parkingów do wyboru. Zdecydowanie polecamy parking za Urzędem Miasta Olsztyn. W dni powszednie jest bezpłatny. W weekendy i święta niestety płatny. Drugi parking w okolicy znajduje się tuż przy głównej drodze. Za auto osobowe zapłacimy 15 zł.

Dlaczego Olsztyn?

Nazwa miejscowości pochodzi zapewne od formy Holsztyn i ma niemieckie korzenie. Holstein lub też Hohlenstein to miejsca pochodzenia osadników zakładających wieś. Dzisiaj to niewielka miejscowość (2.4 tys. mieszkańców). W roku 2022 odzyskała prawa miejskie. W ostatnim czasie władze miasta, żeby uniknąć kłopotliwych pomyłek, chciały zmienić nazwę miasta na Olsztyn Jurajski, ale mieszkańcy w miażdżącej przewadze opowiedzieli się za starą nazwą. Tak, więc mamy ciągle dwa Olsztyny.

Historia miasta i zamku

Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z początku XIV wieku. Jednak badania archeologiczne wykazały, że warownia w tym miejscu istniała o wiele wcześniej. Zamek przez ponad 300 lat był najważniejszym punktem oporu północno-zachodniej Małopolski. Za czasów Kazimierza Wielkiego został bardzo mocno rozbudowany i zamieniony w silną twierdzą. Przez moment Olsztyn stał się lennem księcia opolskiego Władysława Opolczyka, ale w roku 1391 po tygodniowym oblężeniu Władysław Jagiełło przywrócił zamek Koronie. W XV wieku powstał zamek dolny i z powodzeniem odpierał napady ze strony książąt śląskich.

W roku 1567 doszło do najtragiczniejszych wydarzeń związanych z obroną zamku. Atakowały go wojska austriackie. Obroną dowodził starosta Kasper Karliński. Napastnicy porwali jego kilkuletniego syna i ustawili na pierwszej linii ognia. Karliński zaryzykował życie syna. Zamek obronił, ale stracił dziecko. Tragiczne wydarzenia były często opisywane przez poetów i pisarzy (Fredro, Bełza, Damrot, Syrokomla). Zamek podczas oblężenia został mocno zniszczony. Nie powrócił już do dawnej świetności, a dodatkowo został zniszczony przez Szwedów w czasie potopu. W XIX wieku mieszkańcy z okolicy rozbierali zamek w celu pozyskania materiałów budowlanych. Znamy to z innych tego typu obiektów.

W jakim stanie znajdował się zamek w XIX wieku, możemy zobaczyć na litografii Napoleona Ordy wykonanej w roku 1881. Wszystkim fanom zabytków polecamy jego twórczość. Orda jest autorem ponad tysiąca akwarel i rysunków pokazującym historyczne obiekty w Polsce. Często są to jedyne źródła dokumentujące wygląd rezydencji, zamków, pałaców.

 Ruiny zamku – zwiedzanie

Do dziś z zamku zachowały się mury części mieszkalnej i fragmenty budynków gospodarczych. Przetrwały również piwnice. Podczas badań archeologicznych odkryto fundamenty kuźni i ślady po dymarkach. W latach 90. XX wieku organizowano tu pokazy pirotechniki i laserów. Doszło do uszkodzenia muru i konserwator zabytków zabronił podobnych imprez. Spacerując po wzgórzu, warto wiedzieć, że pod zamkiem są liczne jaskinie i system tuneli oraz szczelin. Odkryto w nich krzemowe narzędzia wykonane przez neandertalczyków.

Godziny otwarcia i ceny biletów

Normalny bilet wstępu kosztuje 10 zł, ulgowy 6 zł. Dzieci do lat 7 mają wstęp darmowy. Pieniądze z biletów przeznaczone są na renowację i rekonstrukcję ruin. Dodatkowa opłata wysokości 4 zł dotyczy wejścia na wieżę widokową. Płatności w kasie tylko botówką. Zamek można zwiedzać codziennie od godziny 9 do godzin wieczornych (niestety takie określenie godziny zamknięcia może rodzić pewne problemy, więc bądźcie czujni)

Poniżej mapa, która ułatwi spacer po wzgórzu zamkowym.

Zamkowe legendy

Jak zwykle usłyszymy opowieści o tajnym tunelu. Tym razem zamek połączony jest podziemnym przejściem z klasztorem jasnogórskim. Po podziemnych rzekach pływają złote kaczki. Zwiedzając zamek, poznamy jeszcze trzy legendy. Opowiemy o duchu błąkającej się po ruinach. Jest to duch Maćka Borkowica, wojewody poznańskiego, który spiskował przeciwko królowi.

Początkowo został wygnany z kraju. Jednak wrócił i knuł dalej. Został złapany i skazany na śmierć głodową. Zamknięty w lochu pod zamkiem podobno wytrzymał aż 40 dni. Dostawa tylko dzbanek wody dziennie. Doprowadzony do szaleństwa podobno zaczął zjadać własne ciało. Plotka głosiła, że okrutna kara wynikała z osobistej zemsty króla za tajemne schadzki Maćka Borkowica z królową. Polityka i miłość to skomplikowana mieszanka. Który to już duch cierpiący za miłość spotkany podczas zwiedzania?

Kariera filmowa

Imponująco wygląda lista filmów, które powstały w tym miejscu: Rękopis znaleziony w Saragossie, Demony Wojny według Goi, Hrabina Cosel, Czarne chmury, Młyn i krzyż, Polonia Restituta, Szamanka, Wyprawa Pod Podszewkę Alp. Wzgórze zamkowe udawało hiszpańskie Sierra Moren i górzyste tereny w Bośni. To najlepiej pokazuje, że miłośnicy pięknych widoków będą zachwyceni.

Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas

• Park Miniatur Sakralnych w Częstochowie
• Pustynia Siedlecka- wędrujemy po dnie dawnego morza
• Skały Rzędkowickie – malowniczy szlak wśród skał wapiennych
• Góra Zborów – łatwy i widowiskowy szlak
• Żarki miasto handlu i dwóch religii

Interaktywny przewodnik po Polsce

Zapraszamy do naszego Interaktywnego przewodnika po Polsce. Mapa ułatwi nawigację po naszych artykułach. Każde zaznaczone na mapie miejsce posiada aktywny link, który przeniesie was do obszernego artykułu. Fotki, historia, zabytki, legendy, godziny otwarcia muzeów, ceny biletów i wiele przydatnych wskazówek. Z mapą planowanie podróży po Polsce staje się proste. To prawie 200 opisanych dokładnie miejsc. W przypadku niektórych miast znajdziecie obszerny przewodnik. I oczywiście mnóstwo fotek, które uwielbiamy robić. Zapraszamy do podróży z nami. Mapa pozostanie zawsze jako pierwsza publikacja na naszej stronie. Będzie zawsze pod ręką. Zaglądajcie tu, ponieważ będziemy cały czas nasz przewodnik rozwijać i uaktualniać.