Nazistowskie mauzoleum w Wałbrzychu (Schlesier Ehrenmal)

Historia Polski jest skomplikowana i niełatwa. Podczas naszych podróży natrafiamy na różne zabytki. Nie boimy się trudnych tematów, dlatego postanowiliśmy pokazać chyba jedyny taki obiekt w Polsce, czyli nazistowskie mauzoleum w Wałbrzychu. Niemcy nazwali je Mauzoleum Dumy, Chwały i Siły. Pomnik powstał dla uczczenia ofiar Ślązaków poległych podczas I wojny światowej i górników, którzy zginęli w wypadkach w kopalniach. Propagandowo dodano też 15 lokalnych bojowników ruchu narodowo-nacjonalistycznego. W ten sposób powstał monument, który władze nazistowskie chętnie używały podczas imprez, apeli i wieców.

“Ostatnia Świątynia Hitlera”. Totenburg takie sensacyjne nazwy znajdziecie w tekstach w internecie opisujących to miejsce. Podkręcana jest historia i tworzy się mnóstwo nieprawdziwych informacji. Sensacja i tajemnicza sprzedaje się dobrze. Wiele osób zastanawia się, jak to możliwe, że taki pomnik dotrwał do naszych czasów?

Informacje praktyczne

• Mauzoleum powstało w latach 1936–38,
• po II wojnie nie zostało zburzone, usunięto jedynie nazistowskie symbole
• budowla znajduje się na wzgórzu Niedźwiadek na wysokości około 520 m n.p.m, 
• obok przebiega niebieski szlak turystyczny
• mauzoleum od lat stoi opuszczone i zaniedbane,
• teren nie jest ogrodzony i można mauzoleum obejrzeć,
• obiekt cieszy sią złą sławą. to miejsce pijackich spotkań, w przeszłości doszło tu do poważnych wypadków, zalecamy ostrożność.

Dlaczego w Wałbrzychu powstało mauzoleum

Żeby dobrze zrozumieć historię wałbrzyskiego mauzoleum, musimy wspomnieć o dwóch aspektach. Po pierwsze próbie uczynienia z nazizmu nie tylko ideologii totalitarnego państwa, ale również czegoś porównywalnego do religii. W swoim pamiętniku pisał o tym  Joseph Goebbels – „Narodowy socjalizm jest religią. Brak jedynie religijnego geniuszu, który rozsadza przebrzmiałe formy i tworzy nowe. Brakuje nam rytuału. Narodowy socjalizm stać się musi kiedyś w Niemczech religią państwową. Ma partia jest moim Kościołem, i wierzę, że najlepiej służę Panu, gdy wypełniam jego wolę, uwalniając mój uciemiężony naród z kajdan ucisku. Oto moja ewangelia”.

Drugi powód, który przyczynił się do powstania tego obiektu to specyficzna sytuacja polityczna w Wałbrzychu przed II wojną światową. To było drugie co do wielkości miasto Dolnego Śląska. Ważny ośrodek górniczo-przemysłowy. Wałbrzyscy robotnicy mieli raczej lewicowe poglądy. NSDAP miało problemu, żeby zwerbować tu swoich zwolenników. Kiedy w roku 1932 podczas kampanii wyborczej Hitler odwiedził Wałbrzych, trzeba było zwozić ludzi pociągami z okolicy, żeby zapełnić stadion. Mauzoleum miało być obiektem wykorzystywanym podczas propagandowych imprez.

W tym mauzoleum nikt nie został pochowany

Jeśli mamy trzymać się faktów, to musimy wspomnieć, że mamy do czynienia z klasycznym cenotafem, czyli grobem symbolicznym. W wałbrzyskim obiekcie nigdy nie znajdowały się ludzkie szczątki. To kolejna nieprawdziwa informacja powielana w relacjach fanów urbexu. Popularne są również plotki o skarbach ukrytych w podziemiach. Efekt widzieliśmy podczas zwiedzania. Na terenie obiektu wykopano mnóstwo dziur, rozwalano posadzki w poszukiwaniu tajnych przejść.

Budowa mauzoleum

Projekt wykonał Robert Tischler. Ten sam, który zaprojektował kilka innych monumentów, między innymi pomnik ofiar powstań śląskich na Górze św. Anny. W Wałbrzychu powstał kwadratowy fort o wymiarach 24 × 27 m i wysokości j 7,5 metra. Do środka można było wejść po czterech kamiennych schodkach przez wąską szczelinę w potężnym murze. To miały być drzwi do nowego świata. Mistycyzm i symbolika były obecne tu na każdym kroku. Nazistowskie symbole, olbrzymia głowa śpiącego mężczyzny, 6-metrowa kolumna, flagi  i niegasnący znicz na dziedzińcu. Specjalnie w tym celu doprowadzono tu gazociąg. W latach 40. XX wieku powstał projekt budowy głównego dworca kolejowego u stóp wzgórza. W ten sposób mauzoleum stałoby się centralną budowlą w Wałbrzychu.

Zdjęcia archiwalne – dolny-slask.org.pl

Co dalej z mauzoleum?

Historia potoczyła się jednak inaczej. Niemcy przegrali wojnę, mauzoleum cudem uniknęło wysadzenia przez żołnierzy sowieckich, a miasto zaczęło rozwijać się w innych kierunkach. Wzgórza zalesiono i w ten sposób niechciany obiekt został schowany. Co jakiś czas w Wałbrzychu pojawiają się nowe pomysły, co zrobić z mauzoleum, ale jak na razie mamy tylko coraz większą ruinę. 

Zapraszamy do naszego Interaktywnego przewodnika po Polsce. Mapa ułatwi nawigację po naszych artykułach. Każde zaznaczone na mapie miejsce posiada aktywny link, który przeniesie was do obszernego artykułu. Fotki, historia, zabytki, legendy, godziny otwarcia muzeów, ceny biletów i wiele przydatnych wskazówek. Z mapą planowanie podróży po Polsce staje się proste. To prawie 200 opisanych dokładnie miejsc. W przypadku niektórych miast znajdziecie obszerny przewodnik. I oczywiście mnóstwo fotek, które uwielbiamy robić. Zapraszamy do podróży z nami. Mapa pozostanie zawsze jako pierwsza publikacja na naszej stronie. Będzie zawsze pod ręką. Zaglądajcie tu, ponieważ będziemy cały czas nasz przewodnik rozwijać i uaktualniać.