Kościół Łaski w Jeleniej Górze

Kościół Łaski w Jeleniej Górze to według nas najwspanialszy zabytek w mieście i zarazem największy i najpiękniejszy z sześciu kościołów łaski, które wybudowano w ramach umowy antrasztandzkiej. Kościół Łaski Pod Krzyżem Chrystusa – tak pierwotnie nazywał się kościół luterański wybudowany w latach 1709-18. Po II wojnie zabytek przejęło państwo i przekazuje go kościołowi katolickiemu. Dzisiaj to Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego. Przez kilka lat był kościołem garnizonowym, dlatego często jeszcze jest tak nazywany.

Spis treści

• Informacje praktyczne (aktualizacja kwiecień 2025)
• Z łaski cesarza
• Łaska cesarza nie wystarczy
• Kościół Łaski w Jeleniej Górze to kopia kościoła ze Sztokholmu
• Tragiczna śmierć kapłana podczas nabożeństwa
• Cmentarz i lapidarium
• Czaski, szkielety i śmierć
• Godziny zwiedzania i ceny biletów
• Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas
• Internetowy przewodnik po Polsce

Informacje praktyczne (aktualizacja kwiecień 2025)

• Kościół Łaski w Jeleniej Górze znajduje się na ulicy 1 Maja 45, niestety w płatnej strefie parkowania,
• budowa kościoła zakończyła się w roku 1709, architektem był Martin Franz,
• budowla wzorowana jest Kościele Katarzyny Wazówny w Sztokholmie,
• po II wojnie kościół przejęli katolicy,
• kościół udostępniony jest do zwiedzania, bilet kosztuje 5 zł i 1 euro dla zagranicznych turystów (trochę nas na niesprawiedliwość zadziwiła).

Z łaski cesarza

Czasach reformacji wielu mieszkańców przeszło na luteranizm. Wiele kościołów zamieniono na zbory. Ale z czasem tendencja się odwróciła, to katolicy byli górą. W trudnych czasach o śląskich ewangelików upomniał się król szwedzki Karol XII i wynegocjował zgodę u katolickiego cesarza Józefa I na zwrot ponad 100 kościołów, a także pozwolenie na budowę 6 nowych kościołów. Stąd nazwa – kościoły z łaski cesarza.

Łaska cesarza nie wystarczy

Oczywiście za każdym pozwoleniem na budowę kościoła szły duże pieniądze. Zarobił cesarz, zarobił król Szwecji i jeszcze jakiś baron, który był pośrednikiem w negocjacjach. Dla mieszkańców regionu wyniszczonego przez wojny było to duże obciążenie finansowe. Jelenia Góra była wtedy zamożnym miastem, stąd pozwolenie i budowa okazałego kościoła. Kościoły łaski zbudowano jeszcze w Cieszynie,  Kamiennej Górze, Kożuchowie, Miliczu i Żaganiu. Jednak żadna z tych budowli nie może się równać z kościołem łaski w Jeleniej Górze.

Kościół Łaski w Jeleniej Górze to kopia kościoła ze Sztokholmu

Mieszkańcy zrobili jeszcze jeden miły gest w stronę króla Szwecji. W Jeleniej Górze powstał kościół wzorowany na świątyni w Sztokholmie. Szwedzi mieli szczęście. Oryginał spłonął doszczętnie podczas pożaru w roku 1990. Nie było planów do odbudowy kościoła. Wizyta i dokładne pomiary dokonane przez szwedzkich architektów pozwoliły zabytek odbudować.

Tragiczna śmierć kapłana podczas nabożeństwa

Olbrzymie wrażenie robi ambona. Pochodzi z roku 1717 i została wykonana z jednego bloku piaskowca. Piękna ambona stała się niestety sceną tragicznych wydarzeń.  W roku 1745 podczas nabożeństwa w kościół uderzył piorun i doprowadził do zerwania liny podtrzymującej daszek ambony, który spadając, zabił pastora. Na południowej elewacji świątyni jest zachowane epitafium pastora z wizerunkiem pioruna uderzającego w ambonę. Kościół Łaski w Jeleniej Górze posiada 4020 miejsc siedzących, drugie tyle osób miejsc stojących. To najlepiej pokazuje z jak dużą budowlą mamy do czynienia. Ale rozmach i przepych był wpisany w plany budowy.

Cmentarz i lapidarium

Obok kościoła łaski w Jeleniej Górze powstał cmentarz, w którym znajduje się 19 kaplic grobowych patrycjatu miejskiego.  Powstały w latach 1717–1770 w  okresie ożywionego handlu lnem. W ostatnich latach trafiło tu mnóstwo tablic nagrobnych z innych cmentarzy w regionie. Powstało wspaniałe lapidarium. Jednym z częstych motywów sztuki baroku było pojęcie Vanitas – rozumiane jako marność świata doczesnego. Podkreślano w ten sposób niestałość ziemskiego życia, doczesnych dóbr i uciech.

Czaski, szkielety i śmierć

Ulubionym symbolem tego pojęcia była czaszka. Na cmentarzach bardzo często pojawiała się śmierć pod postacią kościotrupa. Odważniejsi artyści sięgali nawet po wizerunki rozkładających się ludzkich ciał. Z perspektywy naszych czasów i tysiąca filmów grozy, które mają tylko jeden cel – straszyć widza, te płaskorzeźby wywołują raczej uśmiech. Zwiedzając kościoły i stare cmentarze zaczęliśmy na takie stwory mówić – przyjemniaczki. Lapidarium pełni funkcję parku miejskiego. Wstęp jest bezpłatny.

Godziny zwiedzania i ceny biletów

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniej Górze (kościół garnizonowy), ul 1 Maja 45. Godziny zwiedzania: od 1 kwietnia do 31 października – od poniedziałku do czwartku w godz. 10.00 – 16.00. w piątki w godzinach 12.00 – 16.00, w niedziele – tylko między Mszami, po uzgodnieniu z kościelnym w zakrystii. Od listopada do 31 marca po telefonicznym uzgodnieniu – 605-938-513 dla grup nie mniej niż 10 osób. Ceny biletów: 5 zł i 1 euro dla turystów zagranicznych.

Zwiedzając Kotlinę Jeleniogórską korzystaliśmy ze świetnych noclegów a agroturystyce Pod Srebrną Górą w miejscowości Jeżów Sudecki.

Inne ciekawe miejsca w okolicy opisane przez nas

• Ruiny kościoła ewangelickiego w Miłkowie – czy ten zabytek zostanie udostępniony jako wieża widokowa?
• Śnieżne Kotły – mapa, parking, opis szlaku
• Zamek Chojnik – opis szlaków, zwiedzanie i ceny biletów
• Zamek w Karpnikach – zwiedzamy wspaniały zabytek w samym sercu Rudaw Janowickich
• Kościół Wang w Karpaczu – godziny zwiedzania, ceny biletów i historia
• Ruiny zamku w Rybnicy
• Sokolik i Krzyżna Góra w Rudawach Janowickich – widowiskowy i nietrudny szlak

Internetowy przewodnik po Polsce

Zapraszamy do naszego Interaktywnego przewodnika po Polsce. Mapa ułatwi nawigację po naszych artykułach. Każde zaznaczone na mapie miejsce posiada aktywny link, który przeniesie was do obszernego artykułu. Fotki, historia, zabytki, legendy, godziny otwarcia muzeów, ceny biletów i wiele przydatnych wskazówek. Z mapą planowanie podróży po Polsce staje się proste. To ponad 400 opisanych dokładnie miejsc. W przypadku niektórych miast znajdziecie obszerny przewodnik. I oczywiście mnóstwo fotek, które uwielbiamy robić. Zapraszamy do podróży z nami. Mapa pozostanie zawsze jako pierwsza publikacja na naszej stronie. Będzie zawsze pod ręką. Zaglądajcie tu, ponieważ będziemy cały czas nasz przewodnik rozwijać i uaktualniać.