Olsztyn leży koło Częstochowy? Dzisiaj nikogo już to pytanie nie dziwi, a wszystko za sprawą turystów, którzy podążają szlakiem orlich gniazd. Jeden z zamków znajduje się właśnie w małej miejscowości Olsztyn, która nazywa się tak samo jak większe i sławniejsze miasto położone na Warmii. Ruiny zamku z każdym rokiem przyciągają coraz więcej turystów. Odwiedzamy Olsztyn położony w województwie śląskim i sprawdzamy, czy warto tu przyjechać.
Nazwa miejscowości pochodzi zapewne od formy Holsztyn i ma niemieckie korzenie. Holstein lub też Hohlenstein to miejsca pochodzenia osadników zakładających wieś. Dzisiaj to niewielka miejscowość (2.4 tys. mieszkańców). W roku 2022 odzyskała prawa miejskie. Z każdej drogi prowadzącej do centrum Olsztyna ujrzymy podobny widok – malownicze ruiny zamku na wzgórzu.
Historia
Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z początku XIV wieku. Jednak badania archeologiczne wykazały, że warownia w tym miejscu istniała o wiele wcześniej. Zamek przez ponad 300 lat był najważniejszym punktem oporu północno-zachodniej Małopolski. Za czasów Kazimierza Wielkiego został bardzo mocno rozbudowany i zamieniony w silną twierdzą. Przez moment Olsztyn stał się lennem księcia opolskiego Władysława Opolczyka, ale w roku 1391 po tygodniowym oblężeniu Władysław Jagiełło przywrócił zamek Koronie. W XV wieku powstał zamek dolny i z powodzeniem odpierał napady ze strony książąt śląskich. W roku 1567 doszło do najtragiczniejszych wydarzeń związanych z obroną zamku. Atakowały go wojska austriackie. Obroną dowodził starosta Kasper Karliński. Napastnicy porwali jego kilkuletniego syna i ustawili na pierwszej linii ognia. Karliński zaryzykował życie syna. Zamek obronił, ale stracił dziecko. Tragiczne wydarzenia były często opisywane przez poetów i pisarzy (Fredro, Bełza, Damrot, Syrokomla). Zamek podczas oblężenia został mocno zniszczony. Nie powrócił już do dawnej świetności, a dodatkowo został zniszczony przez Szwedów w czasie potopu. W XIX wieku mieszkańcy z okolicy rozbierali zamek w celu pozyskania materiałów budowlanych. Znamy to z innych tego typu obiektów.
W jakim stanie znajdował się zamek w XIX wieku, możemy zobaczyć na litografii Napoleona Ordy wykonanej w roku 1881. Wszystkim fanom zabytków polecamy jego twórczość. Orda jest autorem ponad tysiąca akwarel i rysunków pokazującym historyczne obiekty w Polsce. Często są to jedyne źródła dokumentujące wygląd rezydencji, zamków, pałaców.
Ruiny zamku
Do dziś z zamku zachowały się mury części mieszkalnej i fragmenty budynków gospodarczych. Przetrwały również piwnice. Podczas badań archeologicznych odkryto fundamenty kuźni i ślady po dymarkach. W latach 90. XX wieku organizowano tu pokazy pirotechniki i laserów. Doszło do uszkodzenia muru i konserwator zabytków zabronił podobnych imprez. Spacerując po wzgórzu, warto wiedzieć, że pod zamkiem są liczne jaskinie i system tuneli oraz szczelin. Odkryto w nich krzemowe narzędzia wykonane przez neandertalczyków.
Normalny bilet wstępu kosztuje 10 zł, ulgowy 6 zł. Dzieci do lat 7 mają wstęp darmowy. Pieniądze z biletów przeznaczone są na renowację i rekonstrukcję ruin. Dodatkowa opłata wysokości 4 zł dotyczy wejścia na wieżę widokową. Zamek można zwiedzać codziennie od godziny 9 do godzin wieczornych (niestety takie określenie godziny zamknięcia może rodzić pewne problemy, więc bądźcie czujni)
Poniżej mapa, która ułatwi spacer po wzgórzu zamkowym.
Legendy
Jak zwykle usłyszymy opowieści o tajnym tunelu. Tym razem zamek połączony jest podziemnym przejściem z klasztorem jasnogórskim. Po podziemnych rzekach pływają złote kaczki. Zwiedzając zamek, poznamy jeszcze trzy legendy. Opowiemy o duchu błąkającej się po ruinach. Jest to duch Maćka Borkowica, wojewody poznańskiego, który spiskował przeciwko królowi. Początkowo został wygnany z kraju. Jednak wrócił i knuł dalej. Został złapany i skazany na śmierć głodową. Zamknięty w lochu pod zamkiem podobno wytrzymał aż 40 dni. Dostawa tylko dzbanek wody dziennie. Doprowadzony do szaleństwa podobno zaczął zjadać własne ciało. Plotka głosiła, że okrutna kara wynikała z osobistej zemsty króla za tajemne schadzki Maćka Borkowica z królową. Polityka i miłość to skomplikowana mieszanka. Który to już duch cierpiący za miłość spotkany podczas zwiedzania?
Kariera filmowa
Imponująco wygląda lista filmów, które powstały w tym miejscu: Rękopis znaleziony w Saragossie, Demony Wojny według Goi, Hrabina Cosel, Czarne chmury, Młyn i krzyż, Polonia Restituta, Szamanka, Wyprawa Pod Podszewkę Alp. Wzgórze zamkowe udawało hiszpańskie Sierra Moren i górzyste tereny w Bośni. To najlepiej pokazuje, że miłośnicy pięknych widoków będą zachwyceni.
